حکم زکات

درس سیزدهم این سلسله از درسهای «تابشی از نور» را با عنوان «حکم الزکاه» ادامه می دهیم:

حکم زکات… علامه آیت الله العظمی برقعی ( رحمه الله) در تفسیر آیه/۴ سوره مبارکه لقمان می فرمایند: الم ﴿١﴾ تِلْکَ آیَاتُ الْکِتَابِ الْحَکِیمِ ﴿٢﴾ هُدًى وَرَحْمَهً لِّلْمُحْسِنِینَ ﴿٣﴾ الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاهَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاهَ وَهُم بِالْآخِرَهِ هُمْ یُوقِنُونَ ﴿۴﴾
ترجمه : الف لام میم* (۱) اینست آیات کتاب دارای حکمت (۲) در حال که هدایت و رحمت است برای نیکوکاران(۳) آنانکه نماز را بر پا می‌‌دارند و زکات می‌دهند، و فقط ایشان به عالم دیگر یقین دارند(۴) ایشان بر هدایتی از پروردگارشان بوده و آنان فقط، رستگارند(۵).
نکات : «هُدًى وَرَحْمَهً» به دو وجه قرائت شده بنصب بنابر اینکه حال باشند و برفع که خبر مبتدای محذوف باشد یعنی؛ هو هدی و رحمه. و کلمه : « الْحَکِیمِ » صفت الکتاب است و بمعنی ذو الحکمه می‌باشد مانند: «عِیشَهٍ رَاضِیَهٍ» که بمعنی؛ ذات رضا می‌باشد. در سوره بقره «لِلْمُتَّقِینَ» فرموده، و در اینجا « للمُحْسِنِینَ » زیرا در اینجا رحمت اضافه شده، و «إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِیبٌ مِنَ الْمُحْسِنِینَ»، و احسان بالاتر از اتقاء است. « وَیُؤْتُونَ الزَّکَاهَ » دلالت بر اهمیت زکات و پرداخت آن دارد. و از رسول خداص نقل شده که فرمود : «أمرت أن أقاتل الناس حتی یشهدوا أن لا إله إلا الله و أن محمدا رسول الله و یقیموا الصلاه و یؤتوا الزکاه». یعنی؛ مأمورم که با مردم قتال کنم تا شهادت دهند به وحدانیت خدا و اینکه محمد رسول خداست و نماز را بر پا دارند و زکات را بدهند. و در نامه‌ای که آن حضرت به اهل عمان نوشته آمده است که : «من محمد رسول الله إلی أهل عمان أما بعد؛ فأقروا بشهاده أن لا إله إلا الله و النبی رسول الله و أدوا الزکاه و احضروا المساجد و إلا غزوتکم». یعنی؛ از محمد رسول خدا بسوی اهل عمان، اما بعد؛ اقرار نمائید به شهادت اینکه لا إله إلا الله و اینکه من رسول خدایم و زکات ادا کنید و به مساجد حاضر شوید و گرنه با شما جنگ خواهم کرد. که صریحا فرموده؛ زکات باید بدهید. و زکات تطهیر اموال نیز هست چنانکه علی بن الحسین؛ در صحیفه سجادیه از خداوند توفیق می‌خواهد که : «أن نخلص أموالنا من التبعات و أن نطهرها بإخراج الزکوات» یعنی؛ خدایا ما را توفیق ده که اموالمان را از تبعات خالص نمائیم و آنها را با اخراج زکات ها پاک نمائیم. و چنانکه علاوه بر قرآن از اخبار نیز استفاده می‌شود زکات در همه چیز می‌باشد. و در نهج البلاغه باب حکم، حضرت علی؛ فرموده :«حصنوا أموالکم بالزکاه»، و نیز فرموده : «لکل شئ زکاه». و از انس بن مالک روایت شده که می‌گفت : «فرض محمدا فی أموال المسلمین فی کل أربعین درهما درهم». یعنی در اموال مسلمین از هر چهل درهم درهمی زکات است. و نیز رسول خدا صلى الله علیه وسلم فرمود : «فیما سقت السماء أو سقی سیحا العشر و فیما سقی بالغرب نصف العشر». یعنی زکات در آنچه بوسیله آسمان یا آب جاری آبیاری شود یک دهم است و در آنچه بوسیله دلوهای بزرگ آبیاری شود یک بیستم است. و از ابو بصیر روایت است که گفت: به حضرت صادق؛ عرض کردم : «هل فی الأرز شئ؟ فقال نعم ثم قال : إن المدینه لم تکن یومئذ أرض أرز فیقال فیه، ولکنه قد جعل فیه و کیف لا یکون فیه و عامه خراج العراق منه». یعنی؛ از حضرت صادق سئوال شد آیا در برنج هم زکات باید داد؟ فرمود : آری، آنگاه فرمود : مدینه در آن روزی که زکات وضع می‌شد برنجزار نداشت تا گفته شود زکات بر آن واجب است، ولیکن خدا در برنج زکات قرار داده است و چگونه در آن زکات نباشد و حال اینکه تمام خراج عراق از برنج است. جای بسی تأسف است که ملت ما زکاتی را که خدا واجب نموده نمی‌دهند و بجای آن وجوه مجعوله می‌دهند، و خود را مسلمان هم می‌دانند!