1- مستحب است کسی که می‌خواهد وارد دستشویی شود بگوید: (بسم الله اللهم إنی أعوذ بک من الخبث و الخبائث) «به نام خدا، خداوندا پناه می‌برم به تو از شر شیاطین نر و ماده». به دلیل حدیث علی رضی الله عنه که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: (ستر ما بین الجن و عورات بنی آدم إذا دخل أحدهم الخلاء أن یقول بسم الله)[1] «پردة بین جن و عورت انسانی که وارد دستشویی می‌شود اینست که بگوید: بسم الله».
و به دلیل حدیث انس رضی الله عنه که گفت:
(کان رسول الله صل الله علیه و آله و سلم إذا دخل الخلاء قال: اللهم إنی أعوذ بک من الخبث و الخبائث)[2] «پیامبر صل الله علیه و آله و سلم وقتی وارد دستشویی می‌شد می‌فرمود: (اللهم إنی أعوذ بک من الخبث و الخبائث) – خدایا از شیاطین نر و ماده به تو پناه می‌برم».
2- مستحب است پس از خارج شدن از دستشویی بگوید: (غفرانک) – خدایا مرا ببخش – به دلیل حدیث عایشه(رض) که گفت:
(کان النبی صل الله علیه و آله و سلم إذا خرج من الخلاء قال: غفرانک)[3] «پیامبر صل الله علیه و آله و سلم وقتی از دستشویی خارج می‌شد می‌فرمود: غفرانک». «از تو بخشش می‌خواهم».
3- مستحب است هنگام داخل شدن، پای چپ و هنگام خارج شدن پای راست را جلوتر بگذارد، چون در اعمال شریف راست و در اعمال غیرشریف چپ مقدم است. و روایاتی نیز در این باره امده است که بطور کلی بر این موضوع دلالت می‌کند.[4]
4- اگر شخصی در فضایی باز قضای حاجت کند، مستحب است که از مردم دور شود تا جایی که دیده نشود. از جابر رضی الله عنه روایت است که: (خرجنا مع رسول الله صل الله علیه و آله و سلم فی سفر، وکان رسول الله صل الله علیه و آله و سلم لایأتی البراز حتی یتغیب فلایری)[5] «با پیامبر صل الله علیه و آله و سلم در سفری خارج شدیم، پیامبر صل الله علیه و آله و سلم برای قضای حاجت طوری دور می‌رفت که دیده نشود».
5- مستحب است تا به زمین نزدیک نشده، لباسش را بالا نبرد:
از ابن عمر(رض) روایت است: (أن النبی صل الله علیه و آله و سلم کان إذا أراد الحاجة لایرفع توبه حتی یدنومن الأرض)[6] «هرگاه پیامبر صل الله علیه و آله و سلم می‌خواست قضای حاجت کند تا نزدیک شدن به زمین لباسش را بالا نمی‌برد».
6- هنگام قضای حاجت در صحرا یا ساختمان، رو و پشت کردن به قبله جایز نیست:
از ابوایوب انصاری رضی الله عنه روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: (إذا أتیتم الغائط فاستقبلوا القبلة ولاتستدبروها، ولکن شرقوا، أو غربوا)[7]. «هرگاه خواستید قضای حاجت کنید رو یا پشت به قبله نکنید بلکه به جهت شرق یا غرب بنشینید».
ابوایوب گفت: (فقدمنا الشام فوجدنا مراحیض قدبنیت نحو الکعبة، فننحرف عنها و نستغفرالله تعالی)[8] «به شام رفتیم، دستشویی‌هایی را دیدیم رو به قبله بنا شده بود، (هنگام قضای حاجت خود را به طرف غیرقبله کج می‌کردیم و از خدا طلب آمرزش می‌نمودیم».
7- قضای حاجت در محل عبور مردم و در (سایه‌ی) جای استراحتشان حرام است:
از ابوهریره روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: (اتقوا اللاعنین، قالوا: ا اللاعنان یا رسول الله؟ قال: الذی یتخلی فی طریق الناس أو فی ظلهم)[9]. «از دو چیز که باعث لعنت می‌شوند بپرهیزید، گفتند: ای رسول خدا آن دو کدامند؟ فرمود: آن دو راه مردم یا در سایه‌ای که می‌نشیننند قضای حاجت می‌کند».
8- ادرار کردن در محل استحمام مکروه است:
از حمید حمیری روایت است که گفت: مردی را که همانند ابوهریره درمصاحبت پیامبر صل الله علیه و آله و سلم بود دیدم گفت: (نهی رسول الله صل الله علیه و آله و سلم أن یمتشط أحدنا کل یوم، أو یبول فی مغتسله)[10]. «پیامبر صل الله علیه و آله و سلم از اینکه هر روز موهایمان را شانه زده و یا در محل استحمام ادرار کنیم نهی کرده است».
9- ادرار کردن در آب راکد حرام است:
جابر از پیامبر صل الله علیه و آله و سلم روایت کره که فرمود: (أنه نهی أن یبال فی الماء الراکد)[11] «پیامبر صل الله علیه و آله و سلم از ادرار کردن در آب راکد نهی کرده است».
10- ایستاده ادرار کردن جایز است ولی نشسته بهتر است:
از حذیفه رضی الله عنه روایت است که: (أن النبی صل الله علیه و آله و سلم انتهی إلی سباطة قوم فبال قائما، فتنحیت فقال ادنه، فدنوت حتی قمت عند عقبیه، فتوضا و مسح علی خفیه)[12] «پیامبر صل الله علیه و آله و سلم به محل ریختن زباله (سباطه)[13] قومی آمد و ایستاده ادرار کرد، خودم را کنار کشیدم، فرمود: نزدیک شو، نزدیک شدم تا جایی که پشت سرش قرار گرفتم، سپس وضو گرفت و بر خفهایش مسح کشید».
و اینکه گفتیم به حالت نشسته بهتر است بدان جهت است که پیامبر غالباً نشسته ادرار می‌کرده تا جایی که عایشه(رض) می‌گوید: (من حدثکم أن رسول الله صل الله علیه و آله و سلم بال قائما فلاتصدقوه، ما کان یبول إلا جالسا)[14]. «هرکس به شما گفت که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم به حالت ایستاده ادرار کرده است، سخن او را باور نکنید، چون پیامبر صل الله علیه و آله و سلم تنها به حالت نشسته ادرار می‌کرد».
این سخن عایشه، حدیث حذیفه رانفی نمی‌کند؛ چون عایشه از چیزی که دیده سخن گفته و حذیفه هم از مشاهدات خود خبر داده است و معلوم است که اثبات کننده مقدم بر نفی‌کننده است چون با او (اثبات کننده) خبری اضافه است.
11- پرهیز از قطرات ادرار واجب است:
از ابن عباس(رض) روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم از کنار دو قبر عبور کرده و فرمود: (إنهما لیعذبان، وما یعذبان فی کبیر، أما أحدهما فکان لایستنزه من بوله، و أما الآخر فکان یمشی بین الناس بالنمیمة)[15] «صاحب این دو قبر در عذابند البته بخاطر ارتکاب گناهی کبیره نیست بلکه به این دلیل است که یکی از آنها از ادرارش پرهیز نمی‌کرد و دیگری بین مردم سخن‌چینی می‌کرد».
12- در حال ادرار کردن از گرفتن آلت تناسلی با دست راست و استنجا کردن با آن خودداری شود:
از ابوقتاده رضی الله عنه روایت است که: پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود:
(إذا بال أحدکم فلایمس ذکره بیمینه، ولایستنج بیمینه)[16] «هرگاه، یکی از شما ادرار کرد از گرفتن آلت تناسبی با دست راست و استنجا با آن خودداری کند».
13- استنجاء با آب یا سنگ و مثل آن جایز است؛ ولی آب بهتر است: از انس رضی الله عنه روایت است که گفت: (کان رسول الله صل الله علیه و آله و سلم یدخل الخلاء، فأحمل أنا و غلام نحوی اداوة من ماء و عنرة، فیستنجی بالماء)[17] «پیامبر صل الله علیه و آله و سلم داخل دستشویی می‌شد من و پسربچه‌ای همانند من ظرفی کوچک از آب و نیزه‌ای کوچک را برای پیامبر برمی‌داشتیم، پیامبر صل الله علیه و آله و سلم با آب استنجاء می‌کرد».
از عایشه(رض) روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود:
(إذ ذهب أحدکم إلی الغائط فلیذهب معه بثلاثة أحجار فلیستطب بها فإنها تجزی عنه)[18]. «هرگاه یکی از شما خواست قضای حاجت کند، با خود سه سنگ ببرد و خود را با آن پاک کند؛ چون سنگ (در استنجاء) جایگزین آب می‌شود».
14- بسنده کرن به کمتر از سه سنگ جایز نیست:
به سلمان فارسی رضی الله عنه گفته شد: پیامبرتان صل الله علیه و آله و سلم همه چیز حتی قضای حاجت را به شما آموزش داده است، سلمان گفت (أجل لقد نهانا أن نستقبل القبله لغائط أوبول، أو أن نستنجی بالیمین، أو أن نستنجی بأقل من ثلاثة أحجار، أو أن نستنجی یرجیع أو بعظم)[19]. «بله ما را از رو کردن به قبله هنام قضای حاجت نهی کرده، و اینکه با دست راست یا با کمتر از سه سنگ یا با مدفوع حیوان یا استخوان، استنجاء کنیم نیز، نهی کرده است».
15- استنجاء با استخوان و سرگین جایز نیست:
از جابر رضی الله عنه روایت است که گفت: (نهی النبی صل الله علیه و آله و سلم أن یتمسح بعظم أوببعر)[20] «پیامبر صل الله علیه و آله و سلم از استنجاءبا استخوان و سرگین نهی کرده است».
[1]) صحیح : [ص. ح 3611]، ت (603/59/2)، و این عبارت ترمذی است، جه (297/109/1)، ابن ماجه بجای «إذا دخل الخلاء» عبارت «اذا دخل الکنیف» را ذکر کرده است.
[2]) متفق علیه : خ (142/242/1)، م (375/275/1)، د (4/21/1)، جه (298/109/1)، ت (6/7/1)، نس (20/1).
[3]) صحیح : [ص. ج 4714]، د (30/52/1)، ت (7/117)، جه (300/110/1).
[4]) السیل الجرار (64/1).
[5]) صحیح : [ص. جه 268]، جه (335/121/1)، د (2/19/1)، بنحوه.
[6]) صحیح : [ص. ج 4652]، د (14/31/1)، ت (14/11/1)، از حدیث أنسو
[7]) صحیح : [مختصر. م109]، [ص. د 7].
[8]) متفق علیه : خ (394/498/1)، م (264/224/1)، ت (8/8/1).
[9]) صحیح : [ص. ج 110]، د (25/47/1)، م (269/226/1)، و عبارت مسلم بصورت «اللعانین، قالوا : و ما اللعانان» است.
[10]) صحیح : [ص. نس 232]، نس (130/1)، د (28/50/1).
[11]) صحیح : [ص. ج 6814]، م (281/235/1)، نس (34/1).
[12]) م (273/228/1)، ت (13/11/1)، خ (225/3296/1)، نس (19/1)، د (23/44/1)، جه (305/111 / 1).
[13]) سُباطه : گودالی بود که هرخانه یا چند خانه باهم زباله‌هایشان را آنجا می‌ریختند. فتح الباری (1/428). «مترجم».
[14]) صحیح : [ص نس 29]، نس (26/1)، ت (12/10/1)، ترمذی به جای «إلا جالساً» عبارت «ذلا قاعداً» را ذکر کرده است.
[15]) متفق علیه : خ (216/317/1)، م (293/240/1)، ت (70/47/1)، د (20/40/ )، نس (28/1).
[16]) صحیح : [ص. جه 250]، جه (310/113/1)، این لفظ ابن ماجه است، ورواه : خ (154/254/1)، 267/225/1)، د (31/53/1)، ت (15/12/1)، نس (25/1) نسائی هم آن را بصورت مطول و مختصر روایت کرده است.
[17]) متفق علیه : خ (152/252/1)، م (271/227/1)، نس (42/1) نسائی لفظ «العنزه» را در حدیث ذکر نکرده است.
[18]) صحیح : [ص. نس 43]، نس (42/1)، د (40/61/1).
[19]) صحیح : [ص. جه 255]، م (262/223/1)، ت (16/13/1)، د (7/24/1)، جه (316/115/1)، نس (38/1).
[20]) صحیح : [ص./ ج 6827]، م (263/224/1)، د (38/60/1).
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر