تصویری از تقوای معاویه در مثنوی

 

تصویری از تقوای معاویه در مثنوی

حضرت مولانای رومی رحمه الله  به وسیله قصه ایی که در مثنوی شریف، ذکر کرده، نمونۀ بسیار زیبایی از تقوی و خدا ترسی حضرت معاویه را به تصویر کشیده است.

 بیدار کردن ابلیس، معاویه رضی الله عنه  را که خیز وقت نماز است

در خبر آمد که خال مؤمنان		خفته بُد در قصر بر بسترستان
قصر را از اندرون، در بسته بود		کز زیارت های مردم خسته بود
ناگهان مردی، ویرا بیدار کرد		چشم چون بگشاد، پنهان گشت مرد
گفت اندر قصر کس را راه نبود		کیست کین گستاخی و جرات نمود
کرد برگشت و طلب کرد آن زمان		تا بیابد زآن نهان گشته نشان
از پس در، مْدبری را دیدکو		دردر و پرده نهان می کرد رو
گفت: هی تو کیستی؟ نام تو چیست		گفت: نامم فاش ابلیس شقیست
گفت: بیدارم کردی چرا بجد		راست گو با من مگو بر عکس و ضد

×××××××××××

گفت: هنگام نماز آخر رسید		سوی مسجد زود می بآید دوید
عجلو الطاعات قبل الفوت گفت		مصطفی چون در معنی می بیفت
گفت: نی نی، این غرض نبود ترا		که بخیری ره نما باشی مرا
دزد آید از نهان در مسکنم		گویدم که پاسبانی می کنم
من کجا باور کنم آن دزد را		دزدکی داند ثواب و مزد را

××××××××××××

گفت امیر: ای راه زن حجت مگو		مر ترا ره نیست در من ره مجو
ره زنی و من غریب و تاجرم		هر لباساتی که آری کّی خّرّم
گرد درخت من مگرد از کافری		تونۀ رخت کسی را مشتری
مشتری نبود کسی را راه زن		ور نمآید مشتری مکرست و فن
تا چه دارد این حسود اندر کدو		ای خدا فریاد ما را زین عدو

نالیدن معاویه رضی الله عنه  به حضرت تعالی از ابلیس

به اقرارآوردن معاویه رضی الله عنه  ابلیس را

تو چرا بیدار کردی مرمرا		دشمن بیداریی تو ای دغا
همچو خشخاشی همه خواب آوری		همچو خمری عقل و دانش را بّری
چار میخت کرده ام هین راست گو		راست را دانم تو حیلت ها مجو
من ز هر کس آن طمع دارم که او		صاحب آن باشد اندر طبع و خو
من ز سرکه می نجویم شکری		مر مخنث را نگیرم لشکری
همچو گبران من نجویم از بتی		کو بود حق یا خود از حق آیتی
من ز سرگین می نجویم بوی مشک		من در آب جو نجویم خشت خشک
من ز شیطان این نجویم کوست غیر		که مرا بیدار گرداند بخیر

راست گفتن ابلیس ضمیر خود را به معاویه رضی الله عنه

گفت: بسیار آن بلیس از مکر و غدر		میر ازو نشنید کرد استیز و صبر
از بْن دندان بگفتش بهر آن		کردمت بیدار می دان ای فلان
تا رسی اندر جماعت در نماز		این جهان تاریک گشتی بی ضیا
گر نماز از وقت رفتی مر ترا		از پی پیغمبر دولت فراز
از غبین و درد رفتی اشکها		از دو چشم تو مثال مشکها
ذوق دارد هر کسی در طاعتی		لا جرم نشکیبد از وی ساعتی
آن غبین و درد بودی صد نماز		کو نماز و کو فروع آن نماز
پس عزازیلش بگفت ای میر راد		مکر خود اندر میان بآید نهاد
گر نمازت فوت می شد آن زمان		می زدی از درد دل آه و فغان
آن تاسف و آن فغان و آن نیاز		در گذشتی از دو صد ذکر و نماز
من ترا بیدار کردم از نهیب		تا نسوزاند چنان آهی حجاب
تا چنان آهی نباشد مر ترا		تا بدان راهی نباشد مر ترا
من حسودم از حسد کردم چنین		من عدووم کار من مکرست و کین
گفت: اکنون راست گفتی صادقی		از تو این آید، تو این را لایقی
عنکبوتی تو مگس داری شکار		من نّیم ای سگ مگس زحمت میار
باز اسپیدم شکار شه کند		عنکبوتی کی بگرد ما تند
رو مگس می گیر تا تانی هلا		سوی دوغی زن مگس ها را صلا
ور بخوانی تو بسوی انگبین		هم دروغ و دوغ باشد آن یقین
تو مرا بیدار کردی خواب بود		تو نمودی کشتی آن گرداب بود
تو مرا در خیر زآن می‌خواندی		تا مرا از خیر بهتر راندی

فضیلت حسرت خوردن آن مخلص بر فوت نماز جماعت

آن یکی می رفت در مسجد درون		مردم از مسجد همی آمد برون
گشت پرسان که جماعت را چه بود		که زمسجد می برون ایند زود
آن یکی گفتش که پیغمبر نماز		با جماعت کرد و فارغ شد ز زار
تو کجا در می روی ای مرد خام		چونک پیغمبر دادست السلام
گفت: آه و دود از آن آه شد برون		آه او می داد از دل بوی خون
آن یکی از جمع گفت این آه را		تو بمن ده و آن نماز من ترا
گفت: دادم آه و پذیرفتم نماز		او ستد آن آه را با صد نماز
شب بخواب اندر بگفتش هاتفی		که خریدی آب حیوان و شفا
حرمت این اختیار و این دخول		شد نماز جمله خلقان قبول([1])

 

---

[1]- مثنوی معنوی / مولانا جلال الدين رومی /