علم، تفقه، حلم و عفو معاویه رضی الله عنه
معاویه رضی الله عنه فردی دانشمند بود. ایشان در همان ابتدای کودکی بسیاری از علوم و فنون عصر خویش را فرا گرفته بودند. به همین علت بود که کاتب اول الله شدند.
علامه سیوطی در تاریخ الخلفاء می‌گوید:
معاویه رضی الله عنه 163 حدیث را از رسول الله صل الله علیه و آله و سلم روایت نموده است.
اصحابی که از معاویه رضی الله عنه حدیث روایت کرده اند عبارتند از:
ابن عباس، ابن عمر، ابن الزبیر، ابودرداء، جریر بجلی، نعمان بن بشیر.
همچنین از تابعین: ابن المسیب و حمید ابن عبدالرحمن از او روایت کرده اند([1]).
معاویه رضی الله عنه از گروه مفتیان و علماء صحابه به شمار می رفت.
روزی فردی نزد حضرت ابن عباس رضی الله عنهما آمد و سؤالی کرد که قبلاً از معاویه رضی الله عنه پرسیده بود، و جواب معاویه رضی الله عنه را نیز مطرح کرد: ابن عباس فرمود: به راستی که معاویه رضی الله عنه فقیه است([2]).
حضرت ابن عباس رضی الله عنهما فرمود: معاویه رضی الله عنه همراه و هم صحبت رسول اکرم صل الله علیه و آله و سلم بوده، پس اشکال گرفتن از ایشان بسیار نابجا و کار غلطی است.
علامه ابن کثیر نقل می‌کند:
حدثنا الحسن بن بشر، ثنا المعافی عن عثمان بن الاسود عن ابن ابی مليکه قال:
أوتر معاوية بعد العشاء برکعة و عنده مولی لابن عباس. فاتی ابن عباس و قال: أوتر معاوية بركعة بعد العشاء. فقال (ابن عباس): دعه فانه قد صحب رسول الله -صلى الله عليه وسلم-([3])
ابن ابی ملیکه گفت: که معاویه بعد از نماز عشاء یک رکعت وتر خواند، آنجا غلام ابن عباس نیز حضور داشت. وقتی نزد ابن عباس برگشت، گفت: معاویه بعد از نماز عشاء یک رکعت وتر خوانده است.
ابن عباس گفت: بگذارید او را (و کاری نداشته باشید) به حقیقت او شرف صحبت و همراهی رسول الله صل الله علیه و آله و سلم را دارد.
امام ذهبی می‌نویسد:
((کان رجلاً طويلاً، أبيض، جميلاً، مهيباً. اذا ضحک انقلبت شفقه العليا وکان يخضب بالصفرة))([4]).
معاویه مردی بلند قامت، سفید، زیبا و هیبناک بود. هنگامی که می خندید، لب بالایش دگرگون می شد. و محاسنش را رنگ زرد میکرد.
قال ابو عبد الرب الدمشقی: رأيت معاوية يصفر لحيته کانها الذهب([5])
معاویه را دیدم که محاسنش را رنگ زرد کرده بود، گویی که طلا بود.
ابوبکر بن ابی دنیا نیز چنین می‌گوید:
معاویه رضی الله عنه فردی حلیم و باوفار و سردار بود. او امیر بود میان مردم و فردی کریم، عادل و با شهامت بود([6]).
حضرت جابر بن عبدالله نیز می‌فرماید: من هیچ فردی را بردبارتر از معاویه رضی الله عنه ندیده‌ام([7]).
طبری از خود معاویه رضی الله عنه نقل می‌کند: لذتی که در فرو بردن خشم احساس می کنم، در چیزی دیگری آن را نمی بینم([8]).
به سبب این حلم و بردباری، اگر افراد عادی نیز چیزی می گفتند، معاویه رضی الله عنه در مقابلشان از خودعفو وگذشت نشان می داد، حتی اگرسخنانش به ناحق می بود.
علامه سیوطی از ابن عون روایت می‌کند که، روزی فردی به معاویه رضی الله عنه گفت: با ما راست باش وگر نه خودمان راستت می کنیم. معاویه رضی الله عنه با لحنی آرام گفت: با چه چیزی مرا راست می کنی؟ آن فرد پاسخ داد: با چوب. معاویه رضی الله عنه گفت: بسیار خوب، خودمان راست می شویم([9]).
اما این بردباری و حلم معاویه رضی الله عنه ، طوری نبود که کسی بتواند سوء استفاده کند و یا در موارد پایمال شدن حق نیز چیزی نگوید.
خودش می‌فرماید:
تا جایی که از شلاق کاری ساخته است، شمشیر به کار نمی برم، و جایی که از زبان کاری ساخته است، از شلاق استفاده نمی کنم. و بین من و مردم اگر به اندازه مویی رابطه بماند، نمی گذارم آن قطع گردد. زمانی که آن‌ها تند می گیرند، من شل می کنم و زمانی که آن‌ها شل می کنند، من تند می گیرم([10]).
[1]- تاریخ الخلفاء / سیوطی / ص 194.
[2]- البدایه و النهایه.
[3]- البدایه و النهایه / ج 8 / ص 125 .
[4]- تاریخ الاسلام / ج 2 / ص 308 .
[5]- تاریخ ابن زرعه الدمشقی / ج 1 / ص 341 .
[6]- البدایه و النهایه ج 8.
[7]- حضرت معاویه و حقایق تاریخی / ص 274.
[8]- طبری / ج 5.
[9]- تاریخ الخلفاء / سیوطی / ص 195.
[10]- حضرت معاویه و حقایق تاریخی / ص 276 .
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر