زن از ديدگاه عرب دوران جاهليت
زنان در دوران جاهليت قبل از اسلام از بسيارى حقوق انسانى و اجتماعى خود محروم بودند:
1- زن حق ارث بردن را نداشت و اعراب مىگفتند: «از ما ارث نمىبرد مگر كسى كه شمشير و اسلحه بر دوش مىگيرد و از كيان و شرافت ما دفاع مىكند.»
2- زن حقى بر شوهر نداشت، و تعداد طلاق معين نبود و نيز تعدد همسر حد و مرز مشخصى نداشت، و اگر مردى كه داراى چند همسر بود وفات مىنمود فرزند بزرگتر براى ازدواج با زنان پدرش از ديگران مستحقتر بود، و نامادرى خود را چون بقيه اموال ارث بجا مانده از پدر مىشمرد!
از ابن عباس روايت شده است كه فرمود: «هرگاه پدر كسى مىمرد، او بيشتر از ديگران مستحق بود كه نامادرى خود را بدست گيرد، اگر مىخواست آن را براى خود نگه مىداشت يا اينكه او را زندانى مىكرد تا اينكه از مهريهاش گذشت كند و يا آنقدر او را نگه مىداشت كه مىمرد و مالش براى او باقى مىماند.
3- عدت زن در زمان جاهليت يك سال كامل بود، و زنان به بدترين و زشتترين حالت به سوگ شوهران از دست داده خود مىنشستند، زن در مدت عدت بدترين لباسها را مىپوشيد و در بدترين خانه سكنى مىگزيد و آرايش و پاكيزگى و استعمال خوشبويى را ترك مىكرد، آب به بدنش نمىزد و ناخنهايش را كوتاه نمىكرد و موهاى اضافى بدنش را نمىگرفت و در ميان مردم و اجتماع حاضر نمىشد و به اين صورت تا پايان سال به سوگ مىنشست و بعد از اينكه يكسال از مرگ شوهرش تمام مىشد با زشتترين قيافه و بويى زننده از خانه سوگ بيرون مىآمد و به سوى مردم مىرفت.
4- اعراب در دوران جاهليت كنيزان خود را مجبور مىكردند تا خود فروشى كنند و پول در بياورند چنانكه قرآن اعراب تازه مسلمان را اينگونه مورد خطاب قرار داد:
﴿وَلَا تُكۡرِهُواْ فَتَيَٰتِكُمۡ عَلَى ٱلۡبِغَآءِ إِنۡ أَرَدۡنَ تَحَصُّنٗا لِّتَبۡتَغُواْ عَرَضَ ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَاۚ﴾ [النور: 33].
«كنيزان خود را كه خواهان عفت و پاكدامنى هستند به زنا وادار نكنيد تا بدينوسيله مال و دارائى دنيا را بدست آوريد».
5- در ميان اعراب دوران جاهليت انواعى از ازدواج فاسد رواج داشت كه در ميان بسيارى از قبايل شايع بود و تا كنون در بعضى جاهها رواج دارد از جمله:
الف) گروهى از مردان با يك همسر همبستر مىشدند و آن زن حق داشت فرزندى را كه به دنيا مىآورد به هريكى از آن مردان كه مىخواست نسبت دهد.
ب) مرد از همسرش مىخواست تا با فرد مشخصى از سران قوم و افرادى كه به شجاعت معروف بودند همبستر شود تا فرزندى چون آن مرد در شجاعت به دنيا بياورد.
ج) نكاح موقت نيز يكى از انواع ازدواجهايى بود كه آن زمان رواج داشت.
د) نكاح شغار، يعنى اينكه مردى دختر يا خواهرش را به ازدواج مردى ديگر در مىآورد بشرط اينكه او دختر يا خواهرش را به ازدواج او در بياورد بدون اينكه هيچ يك از دو مهريهاى براى زن مقرر كنند زيرا آنها زن را ملك مرد مىدانستند و مرد مختار بود همچنانكه هر تصرفى در ديگر اموالش انجام مىداد با زن كه جزو اموال بشمار مىرفت هم انجام دهد.
هنوز هم در ميان بعضى ملتها چون قاجار اين سنت جاهلى رواج دارد!!
اما اعراب پيشرفته مانند قريش در آن زمان، نيز به همين منوال كه امروزه مسلمين ازدواج مىكنند ازدواج مىكردند. آنها ابتدا از زن خواستگارى مىكردند و مهريهاش مقرر مىشد و عقد انجام مىگرفت، اسلام فقط اين نوع ازدواج را برقرار گذاشت اما بعضى از سنتهاى ظالمانه مانند اجبار زن به ازدواج با افرادى كه نمىخواستند و يا جلوگيرى از ازدواج و تصرف يا ندادن مهريه زن و غيره را باطل نمود. امير المؤمنين عمر بن الخطاب رضی الله عنه مىگويد:
«ما در دوران جاهليت قبل از اسلام، زنان را چيزى حساب نمىكرديم، اما وقتى اسلام آمد و خداوند حقوق زنان را در قرآن ياد آورى نمود ما پى برديم كه زنان بر گردن ما حق دارند»
{بخارى؛ ملاحظه كنيد كتاب المرأة بين تكريم الإسلام وإهانة الجاهلية}
زنده به گور كردن دختران در جاهليت
اعراب در دوران جاهليت دختران را ناپسند و بدشگون مىدانستند و فرزندان دختر خود را از ترس عيب و عار زنده به گور مىكردند، اسلام اين عادت بد را نپذيرفت و قرآن به بدترين صورت اين عمل آنها را به تصوير كشيده و در مورد اعراب دوران جاهليت چنين فرموه است:
﴿وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُم بِٱلۡأُنثَىٰ ظَلَّ وَجۡهُهُۥ مُسۡوَدّٗا وَهُوَ كَظِيمٞ ٥٨ يَتَوَٰرَىٰ مِنَ ٱلۡقَوۡمِ مِن سُوٓءِ مَا بُشِّرَ بِهِۦٓۚ أَيُمۡسِكُهُۥ عَلَىٰ هُونٍ أَمۡ يَدُسُّهُۥ فِي ٱلتُّرَابِۗ أَلَا سَآءَ مَا يَحۡكُمُونَ ٥٩﴾
[النحل: 58 - 59].
«و هنگامى كه به يكى از آنها مژده تولد دخترى داده مىشد صورتش سياه مىگرديد و مملو از خشم و غضب و غم و اندوه مىشد.از قوم و قبيله (خود) به خاطر اين مژده بدى كه به او داده مىشد خويشتن را پنهان مىكرد آيا اين ننگ را بر خود بپذيرد و دختر را نگاه دارد و يا او را در زير خاك زنده به گور سازد؟ چه قضاوت بدى كه مىكردند!»
و خداوند بيشتر از اين نيز اين عمل زشت اعراب را تقبيح نموده و فرموده است:
﴿وَإِذَا ٱلۡمَوۡءُۥدَةُ سُئِلَتۡ ٨ بِأَيِّ ذَنۢبٖ قُتِلَتۡ ٩﴾ [التكوير: 8 - 9].
«و هنگامى كه از دختر زنده بگور پرسيده شود، به سبب كدامين گناه كشته شده است؟»
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر