البر

 

البر Y

خداوند می‌فرماید:            

﴿إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡبَرُّ ٱلرَّحِيمُ ٢٨﴾ [الطور: 28].

«واقعاً او نیکوکار و مهربان است».

معنی «البر» عبارت است از: محسن؛ یعنی کسی که بسیار به بندگانش احسان می کند. خداوند سبحان واسع است، دین و دنیا به بندگانش عطا کرده و بدین وسیله بر ایشان منت نهاده است و احسانش را به سبب گناه و نافرمانی بندگانش قطع نمی‌کند. خداوند در وصف حضرت یحیی ÷ می‌فرماید:

﴿وَبَرَّۢا بِوَٰلِدَيۡهِ﴾ [مریم: 14].

«و او نسبت به پدر و مادرش نیک رفتار و نیکوکار بود».

و در وصف حضرت عیسی ÷ می‌فرماید:

﴿وَبَرَّۢا بِوَٰلِدَتِي﴾ [مریم: 32].

«و (مرا سفارش می‌فرماید) به نیکی و نیک‌رفتاری در حق مادرم».

البر و البار هر دو یک معنا دارند؛ یعنی محسن. حال که این را دانستی می‌گوییم که بر خداوند متعال نسبت به بندگانش یعنی احسان خداوند نسبت به بندگانش. همان‌طور که چند لحظه پیش گفتیم شامل هم دنیا و هم دین می‌شود. احسان در دین شامل ایمان و طاعت یا دادن ثواب است و احسان در دنیا شامل چیزهایی است که میان مردمان تقسیم کرده است؛ از جمله تندرستی، قدرت، در امان بودن، مال، جاه، فرزندان و یاران. تعداد نعمت‌های خداوند معلوم نیست و از شمارش خارج است. همان‌گونه که خداوند می‌فرماید:

﴿وَإِن تَعُدُّواْ نِعۡمَةَ ٱللَّهِ لَا تُحۡصُوهَآ﴾ [النحل: 18].

«و اگر بخواهید نعمت‌های خدا را برشمارید، نمی‌توانید آن‌ها را سرشماری کنید».

خداوند متعال با دادن بهترین عطایا در حق کسانی که از او چیزی طلب می‌کنند با احسان با ایشان رفتار می‌کند و با فراوانی جزا و ثواب در حق عبادت‌کنندگان بر آنان فضل می‌نهد و احسانش را به سبب عصیان بندگان قطع نمی‌کند. کار قبیح و زشت از خداوند سر نمی‌زند، بلکه همه‌ی کارهایش شیرین و زیباست.

از ابن عمر ب نقل شده است که از پیامبر ص شنیدم که می‌گوید: «نیکوکاری از بین نمی‌رود و گناهان فراموش نمی‌گردد و خداوند «الدیان» نمی‌میرد. هر آنچه می‌خواهی انجام ده. آن چنان که زندگی می‌کنی می‌میری همان‌گونه که با مردم رفتار نمایی با تو رفتار می‌شود». ای برادرم! بدان که نیکوکاری شاگرد در برابر استاد و راهنمایش باید که بیشتر از نیکوکاری‌اش در حق پدر و مادر باشد؛ زیرا پدر، فرزند را در برابر مصیبت‌ها و آفت‌های دنیا یاری می‌کند در حالی که استاد، شاگردش را از آفات آخرت می‌رهاند. پدر با نعمت‌ها فرزندش را پرورش می‌دهد و استاد با همتش شاگرد را تربیت می‌کند.

بهره‌ی بنده از اسم خداوند البر

باید که بنده در برخورد با پدر و مادرش نیک رفتار باشد و هم‌چنین در برخورد با تمام مردم خوشرفتار باشد و با نفس خودش هم با احسان برخورد کند و عملی انجام دهد که او را به خداوند تعالی نزدیک گرداند. اسم خداوند البر انواری دارد که بر اهل اسرار می‌باراند. هر گاه که بنده این اسم را بسیار یاد آورد، به اخلاق این اسم آراسته و مزین می‌گردد و محبتش در دل بندگان کاشته می‌شود و قلب‌ها با مهربانی هر چه تمام‌تر به سوی او می‌گرایند.

عبدالبر: کسی که به انواع نیکی‌ها و احسان‌ها چه به صورت پوشیده و یا ظاهر متصف گردد، هر نوع احسان و نیکی را انجام دهد و هر فضلی برای میسر گشت، به دیگران عطا کند. اما «البر» آن است که:

﴿وَلَٰكِنَّ ٱلۡبِرَّ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ وَٱلۡكِتَٰبِ وَٱلنَّبِيِّ‍ۧنَ وَءَاتَى ٱلۡمَالَ عَلَىٰ حُبِّهِۦ ذَوِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينَ وَٱبۡنَ ٱلسَّبِيلِ وَٱلسَّآئِلِينَ وَفِي ٱلرِّقَابِ وَأَقَامَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتَى ٱلزَّكَوٰةَ وَٱلۡمُوفُونَ بِعَهۡدِهِمۡ إِذَا عَٰهَدُواْۖ وَٱلصَّٰبِرِينَ فِي ٱلۡبَأۡسَآءِ وَٱلضَّرَّآءِ وَحِينَ ٱلۡبَأۡسِۗ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ صَدَقُواْۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُتَّقُونَ ١٧٧﴾ [البقرة: 177].

«بلکه نیکی (کردار) کسی است که به خدا و روز واپسین و فرشتگان و کتاب (آسمانی) و پیغمبران ایمان آورده باشد، و مال (خود) را با وجود علاقه‌ای که بدان‌ دارد به خویشاوندان و یتیمان و درماندگان و واماندگان در راه و گدایان دهد، و در راه آزادسازی بردگان صرف کند، و نماز را بر پا دارد، و زکات را بپردازد، و (نیکی کردار کسانی که) وفا کنندگان به پیمان خود بوده هنگامی که پیمان بندند، و (به ویژه کسانی نیک‌اند و شایسته‌ی ستایش‌اند که) در برابر فقر (و محرومیت‌ها) و بیماری (و زیان و ضررها) و به هنگام نبرد، شکیبا هستند (و استقامت می‌ورزند) اینان کسانی هستند که راست می‌گویند (در ادعای ایمان راستین و پیجویی اعمال نیک) و به راستی پرهیزگاران اینان‌اند».

دعا: پروردگارا! تو نیکوکار و مهربانی، نیکی تو گناهکار و راه یافته را در برمی‌گیرد و بخشش‌هایت شامل حال ضعفاء و ثروتمندان می‌گردد، بر دیدگان روح تجلی نموده‌ای و انوارت را در آسمان‌ها و زمین می‌بیند. خدایا! بهره‌ی فراوانی از نور اسمت «البر» نصیب‌مان گردان و با فضل خودت هر کاری را بر ما آسان گردان و ما را یاری ده تا با مادر و پدر و نزدیکان‌مان به نیکی رفتار نماییم و با همسایه و بیگانه با حسان برخورد کنیم. پروردگارا! درت الهی به ما ارزانی دار تا بدان نیکی را در حق پدربزرگمان، محمد ص به پا داریم؛ زیرا که او بهترین کسی است که ندای لا إله إلا الله (هیچ فرمانروا و فریادرسی به جز الله وجود ندارد) و الله اکبر را سر داده است و دستوراتش را اطاعت کنیم و نزدیکانش را مورد احترام قرار دهیم و اصحابش را بزرگ پنداریم تا در حالی ما را بنگرد که از ما راضی است. به درستی که تو بر هر چیزی توانایی.

وصلی الله علی سیدنا محمد وعلی آله وصحبه وسلم