الولی Y
«الولی» اسمی از اسماء الله الحسنی است، خداوند میفرماید:
﴿ٱللَّهُ وَلِيُّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ يُخۡرِجُهُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِ﴾ [البقرة: 257].
«خداوند متولی و عهدهدار (امور کسانی است که ایمان آوردهاند. ایشان را از تاریکیهای (زمخت گمراهی شک و حیرت) بیرون میآورد و به سوی نور (حق و اطمینان) رهنمون میشود».
«الولی» در وصف خداوند یعنی متولی و عهدهدار اعمال بندگانش. و عدهای گفتهاند: فعیل است از والی. گفته میشود: «ولي فلان الأمر ولاية پس او رهبر و مجری است. وی در لغت یعنی ناصر و یاریرسان. و اولیاء فلان شخص یعنی یاری رسانان او، ولی به معنی نزدیک نیز آمده است و این کلام خداوند که:
﴿أَوۡلَىٰ لَكَ فَأَوۡلَىٰ ٣٤﴾ [القیامت: 34].
«مرگ بر تو! مرگ ... (أولی سزاوارتر، درخورتر، مراد سزاوارتر به مرگ و نابودی است)».
عدهای گفتهاند: معنایش این است که آنچه از آن میترسی، در مجاور تو و نزدیک تو است مواظبش باش. الولی اوست که بندگان مؤمنش را با عنایت خود مختص گردانیده و کرمش بر آنان وسیع و گشاده است. خداوند میفرماید:
﴿ٱللَّهُ وَلِيُّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ يُخۡرِجُهُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِ﴾ [البقرة: 257].
«خداوند متولی و عهدهدار (امور کسانی است که ایمان آوردهاند. ایشان را از تاریکیهای (زمخت گمراهی شک و حیرت) بیرون میآورد و به سوی نور (حق و اطمینان) رهنمون میشود».
و بر زبان رسولش میفرماید:
﴿إِنَّ وَلِـِّۧيَ ٱللَّهُ ٱلَّذِي نَزَّلَ ٱلۡكِتَٰبَۖ وَهُوَ يَتَوَلَّى ٱلصَّٰلِحِينَ ١٩٦﴾ [الاعراف: 196].
«بیگمان سرپرست من خدایی است که این کتاب (قرآن را برمن) نازل کرده است، و او است که بندگان شایسته را یاری و سرپرستی میکند».
﴿أَنتَ وَلِيِّۦ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَةِۖ تَوَفَّنِي مُسۡلِمٗا وَأَلۡحِقۡنِي بِٱلصَّٰلِحِينَ ١٠١﴾ [یوسف: 101].
«تو سرپرست من در دنیا و آخرت هستی (همهی امور خود را به تو وامیگذارم و خویشتن را در پناه تو میدارم) مرا مسلمان بمیران و به صالان ملحق گردان».
اولیاءالله کسانی هستند که دین خداوند را یاری میرسانند و هواخاهان طاعت و عبادت اویند. اما این کلام خداوند که:
﴿نَحۡنُ أَوۡلِيَآؤُكُمۡ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِ﴾ [فضلت: 31].
«(و فرشتگان بدیشان خبر میدهند که) ما یاران و یاوران شما در زندگی دنیا و آخرت هستیم».
عدهای گفتهاند: معنایش این است که ما یاران و یاوران شما هستیم. گاهی ولایت به معنای محبت است. خداوند میفرماید:
﴿وَٱللَّهُ وَلِيُّ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ٦٨﴾ [آل عمران: 68].
«خداوند سرپرست و یاور مؤمنان است».
یعنی ایشان را دوست دارد. بعضی از عارفان گفتهاند: چون که خداوند میداند که زبان گناهکاران از اظهار ندامت عاجز است و میداند که از میان این امت کسانی مرتکب گناه شده اما جسارت این را ندارند که خداوند را خوانده و طلب آمرزش کنند، لذا خداوند با بیانی زیبا میفرماید:
﴿نَحۡنُ أَوۡلِيَآؤُكُمۡ﴾ [فضلت: 31].
«(فرشتگان میگویند:) ما یاوران شما هستیم».
دو حالت متفاوت است بین بندهای که میگوید:
﴿أَنتَ وَلِيِّۦ﴾ [یوسف: 101].
«تو سرپرست من هستی».
و بین بندهای که خداوند بدو میگوید:
﴿نَحۡنُ أَوۡلِيَآؤُكُمۡ﴾ [فضلت: 31].
«ما یاوران شما هستیم».
البته هیچ کدام از ما از لحاظ رتبه بر انبیاء برتری ندارد که در اینجا منظور حضرت یوسف ÷ است که فرمود:
﴿أَنتَ وَلِيِّۦ فِي ٱلدُّنۡيَا وَٱلۡأٓخِرَة﴾ [یوسف: 101].
«تو سرپرست من در دنیا و آخرت هستی».
اما مهربانی و نرمش با ضعیفان بیشتر است و فضل و گذشت در حق ایشان نزدیکتر است. اگر در قرآن در این قضیه غیر از این آیه که:
﴿ذَٰلِكَ بِأَنَّ ٱللَّهَ مَوۡلَى ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَأَنَّ ٱلۡكَٰفِرِينَ لَا مَوۡلَىٰ لَهُمۡ ١١﴾ [محمد: 11].
«این بدان خاطر است که خداوند سرپرست و یاور مؤمنان است، و لیکن کافران هیچ گونه سرپرست و یاوری ندارند».
وجود نداشت همین برای بزرگواری و ذخیرهی راه آخرتشان کافی بود. از نشانههای کسی که حق ولی و سرپرست اوست، این است که او را در تمامی احوال و شئونات زندگی محافظت و کفایت میکند و فقط خداوند را جلبکنندهی منفعت و دفع کنندهی ضرر میداند و در این مورد قلبش به هیچ مخلوقی از مخلوقات دلبستگی نمیپذیرد، بلکه خداوند در هر نفسی بر قلبش قائم بوده و در هر اشارتی آرزوهایش را برآورده میکند و هر آنچه برذهنش خطور نماید خواهشها و نیازمندیهایش را برطرف مینماید. از دیگر نشانههای ولایت خداوند بربندهاش این است که: توفیق همواره همراه بنده است حتی اگر بخواهد عمل زشتی مرتکب شده یا قصد فعل حرامی را نماید، او را از ارتکاب آن معصیت باز میدارد و اگر در اجرای طاعتی کوتاهی ورزد، او را بازگردانده و توفیق و تأییدش را شامل حال او مینماید. و این از نشانههای سعادت است و خلاف این از نشانههای شقاوت است. از دیگر نشانههای ولایتش این است که در قلب اولیائش نهال دوستی و محبت مینشاند و خداوند سبحان در هر زمانی به قلبهای اولیائش مینگرد و در قلب مریدش دوستی و محبت مینشاند. هرگاه یکی از اولیاء خداوند از مکانی عبور نماید از برکات حقی که همراه او هست خیر و برکت تمامی آن سزمین را میپوشاند. خداوند میفرماید:
﴿وَمَا كَانَ لَهُم مِّنۡ أَوۡلِيَآءَ يَنصُرُونَهُم مِّن دُونِ ٱللَّهِۗ وَمَن يُضۡلِلِ ٱللَّهُ فَمَا لَهُۥ مِن سَبِيلٍ٤٦﴾ [الشوری: 46].
«آنان یاوران و دوستانی ندارند که ایشان را در برابر (عذاب) خدا یاری و کمک کنند، خدا هر که را گمراه سازد، او راهی (برای نجات) ندارد».
پس دوستان خداوند در دنیا و آخرت عزت و شوکت دارند.
الولی در معنای عام آن عبارت است از این که خداوند سرپرستی بندگانش را با حفظ تدبیر بر عهده گرفته و در این وجودی که یافتهاند او محرک ایشان است. در واقع خداوند برپادارندهی تمامی کائنات و به وجود آورندهی آن است و از ابتدا تا انتها بندهاش را با زندگی و روزی یاری میرساند. هر کس که ولی و دوست خدا باشد، خداوند او را دوست داشته و یاریاش میکند و هر کس از خداوند روی برگرداند، شیطان سرپرستی او را برعهده میگیرد. خداوند میفرماید:
﴿ٱللَّهُ وَلِيُّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ يُخۡرِجُهُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِۖ وَٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَوۡلِيَآؤُهُمُ ٱلطَّٰغُوتُ يُخۡرِجُونَهُم مِّنَ ٱلنُّورِ إِلَى ٱلظُّلُمَٰتِۗ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ٢٥٧﴾ [البقرة: 257].
«خداوند متولی و عهدهدار (امور) کسانی است که ایمان آوردهاند، ایشان را از تاریکیهای (زمخت گمراهی شک و حیرت) بیرون میآورد و به سوی نور (حق و اطمینان) رهنمون میشود. و (اما) کسانی که کفر ورزیدهاند، طاغوت (شیاطین و داعیان شر و ضلال) متولی و سرپرست ایشاناند. آنان را از نور (ایمان و فطرت پاک) بیرون آورده به سوی تاریکیهای (زمخت کفر و فساد) میکشانند. اینان اهل آتشاند و در آنجا جاودان میمانند».
خداوند ولی، اولیاء را دوست دارد و به انبیاء یاری میرساند و کارهای بندگان را سرپرستی کرده و آنان را به غایت مرادشان میرساند.
بدان که ولایت خداوند در حق دوستانش ازلی و عنایتش نسبت بدیشان ابدی است. اولیاء دو دستهاند: شخصی که خداوند او را مورد محبت قرار داده و او را از هر کسی غیر از خودش به دور داشته است و شخصی که محبت خدا را داشته و به خدمت او مشغول است و خداوند با فزونی نعمت او را پوشانیده است. فرد کامل کسی است که عنایتهای خداوندی او را مجذوب کرده و هیچ نشانه و کرامتی او را از اشتغال در خدمت آقایش باز نمیدارد. خداوند در این کلامش اولیاءالله را توصیف نموده که:
﴿أَلَآ إِنَّ أَوۡلِيَآءَ ٱللَّهِ لَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ ٦٢ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَكَانُواْ يَتَّقُونَ ٦٣ لَهُمُ ٱلۡبُشۡرَىٰ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِ﴾ [یونس: 62-64].
«هان! بیگمان دوستان خداوند (سبحان) ترسی بر آنان (از خواری در دنیا و عذاب در آخرت) نیست و (بر از دست رفتن دنیا) غمگین نمیگردند (دوستان خداوند) کسانی هستند که ایمان آوردهاند و تقوی پیشه کردهاند. برای آنان در دنیا (به هنگام مرگ) و در آخرت (در هنگامهی رستاخیز) بشارت (به خوشبختی و نیکبختی) است».
الولی، از میان بندگان کسی است که خداوند را دوست دارد و دوستان خداوند را دوست دارد و خدا و دوستانش را یاری میکند و با دشمنانشان دشمنی میورزد و هر کس که با نفس خود و شیطان دشمنی کرده و آنان را خوار و ذلیل کند، او در میان بندگان دارای صفت ولی است. و متخلق بودن به این اسم عبارت است از این که به خدمت مولایت در آمده و ولی و یاری کنندهی دین او باشی. و به معنای دیگر: ولی کسی است که خدا را در تمامی کارها سرپرست خود گرداند. این چنین شخصی از میان بندگان ولی است.
عبدالولی: کسی است که در میان صالحان و مؤمنان، خداوند سرپرستی او را برعهده بگیرد، زیرا خداوند میفرماید:
﴿وَهُوَ يَتَوَلَّى ٱلصَّٰلِحِينَ ١٩٦﴾ [الاعراف: 196].
«و اوست که بندگان شایسته را یاری و سرپرستی میکند».
﴿ٱللَّهُ وَلِيُّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ﴾ [البقرة: 257].
«خداوند متولی و عهدهدار (امور) کسانی است که ایمان آوردهاند».
و چنین بندهای سرپرستی انسانهای مؤمن و شایسته را برعهده میگیرد؛ زیرا که ولایت خداوندی او را در برگرفته است.
دعا: خداوندا! تو یاریرسان دوستان و کمک رسان طالبان درگاهت میباشی. مردمان را با لباس مقبولیت آراستهای و وصول را نصیب ایشان گردانیدهای. پروردگارا! بر قلبهای ما نور اسم ولی را بتابان تا ولایت تو بر عارفان را ببینیم و با صورت والا و بلند مرتبهات انس بگیریم.
خدایا! در باطنهای ما چشمی قرار ده تا ولایت ظاهریت را با چشم بصیرت بین مشاهده کنیم و از مظاهر جهان دوری گزینیم و تو را که مظهر ولی بودن هستی، به صورت آشکار مشاهده کنیم و هیچ مخلوقی را نبینیم مگر این که ولایت تو را آشکارا ببینیم. و هر مخلصی را که همنشین ما میگردانی، انوار عنایت تو را مشاهده کنیم. به درستی که تو بر هر چیزی توانایی.
وصلی الله علی سیدنا محمد وعلی آله وصحبه وسلم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر