مؤلف محترم در آغاز این بخش جدول‌هایی درج کرده بود که میزان معتادان از اقشار مختلف و مقدار استعمال از هرنوع مواد را مشخص می‌کرد، اما چون این جدول‌ها متعلق به کشور عربستان سعودی بود، از ترجمه آن خودداری کردم.
(مترجم)
از نگاه دقیقی که بر بیانات گذشته داشتم نتایج زیر بدست آمد:
1- تمام گروه‌هایی که تعلقی به مواد مخدر دارند چه از نظر استعمال یا ترویج یا قاچاق، تأکید دارند که مواد مخدر سبب مهم مشکلات خانوادگی، اتفاقات رانندگی، جرم‌های هجوم و حمله‌ای، ربودن اموال مردم و تجاوز بر اموال، آبرو و متملکات است.
2- بیشترین آمار معتادان از جوانان و کارگرانی که از خارج می‌آیند تشکیل می‌شوند، علت استعمال فرار کردن از آن زندگی‌ای است که در آن بسر می‌برند. و بعضی از کارگران خارجی آن را به خاطر در دام انداختن بزرگ‌ترین تعداد ممکن از جوانان استعمال می‌کنند آن هم به علت بغضی و کینه‌ای که نسبت به امن و سلامتی این بلاد اسلامی دارند.
3- هدف بیشتر قاچاقچیان و ترویج‌دهندگان مواد مخدر تثبیت غرض‌های پست‌شان از طمع دنیوی یا فساد اخلاق یا بدست‌آوردن متاع زایل شونده است.
4- بسیاری از معتادان کسب و کاری ندارند، و [به گمان‌شان] به خاطر وقت‌گذرانی و پرکردن اوقات به استعمال مواد مخدر روی می‌آورند. کاش می‌دانستند که آیا برای مسلمان وقت فراغتی وجود دارد؟! کجا وقت فراغتی دارد، در حالی که تمام زندگیش در صورتی که با نیت صالح و صدق با خدا باشد، عبادت است. خداوند می‌فرماید: ﴿قُلۡ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحۡيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ١٦٢﴾ [الأنعام:162].
«بگو که: نماز و حج و زندگانی و مرگ من برای خداست که پروردگار جهانیان است».
5- مخدرات مشکلی جهانی قرار گرفته‌اند که نیازمند به خرج دادن کوشش‌های بزرگ که الآن از طریق هیئت‌ها و مراکز انجام می‌گیرد، برای از بین‌بردن این دشمن ویرانگر نیستند.
6- وقتی که هرگوشه‌ای از جهان به خطر جدی بودن مخدرات برای امنیت کشورها و ملت‌های آن‌ها پی برد، در راه مبارزه با آن سهیم شد و کشورهای غرب و شرق شروع به همکاری نمودند تا این مشکل را از بین ببرند که در نتیجه بسیاری از معاهدات دولتی جهت سهیم شدن در پیگیری و تعقیب قاچاقچیان و ترویج‌دهندگان مواد مخدر، تشکیل شد.
7- خانۀ مسلمان اثر بزرگی در منع گسترش مواد مخدر دارد، هرگاه ملاحظه و مراقبت (مواظبت) از جانب اولیای امور یافته شود و آنان در پی انتخاب هم نشینانی خوب برای اولاد خود باشند، هرگز مواد مخدر به خانوادۀ آن‌ها راه نخواهد یافت.
8- مسجد نقش مهمی در تبلیغ و توجیه دارد، لذا مناسب است که ائمه و سخنرانان مساجد موضوع خود را بر بیان اضرار مواد مخدر متمرکز ساخته، مفاسد و حوادث خطرناکی را که بر امنیت جامعه طوفان می‌کنند و آن را متزلزل می‌سازند، بیان کنند.
9- اساتید باید در این میدان کوشش‌های خویش را به ثمر برسانند، در هر مدرسه و دانشگاهی صدها طالب و دانشجو وجود دارد، چقدر که نسبت به زیان‌های مواد مخدر و برحذر داشتن از آن‌ها در مدارس بحث و توجیه شود به همان نسبت باذن‌الله نتایج خوبی بدست خواهد آمد.
10- همچنان لازم است که نیروهای اعضای هیئت تدریس در دانشگاه‌ها و مراکز بحث و تحقیق به ثمر رسانده شود تا ثمرۀ آن‌ها بحث‌های اصیل قرار گیرد که از آن‌ها هیئت‌ها و مراکزهای فعال در مبارزه با مواد مخدر استفاده کنند.
و بالآخره رسانه‌ها در معالجۀ این قضیۀ پیچیده اهمیت بزرگی دارند. بنابراین، بر مسئولین رسانه‌هاست که آن (رسانه) ها را جهت ادای رسالت بر کامل‌ترین وجهی بکار ببرند تا با هیئت‌ها و مراکز مبارزه با مواد مخدر همکاری داشته به وسیله صدا و سیما و مطبوعات هرنوع کوششی که از طرف دست اندرکاران مبارزه انجام می‌گیرد پخش کنند و برنامه‌های مختلفی را در تبلیغ توجیه مناسب با کوچکان، بزرگان و زنان ترتیب دهند تا شهرها و بندگان خدا از امنیت برخوردار شده صفا و صمیمیت سایۀ خود را بر مردم بگسترانند. (ضمناً) از تجربه‌های کسانی دیگر که از آن دور نیستند استفاده کنند، خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَتَعَاوَنُواْ عَلَى ٱلۡبِرِّ وَٱلتَّقۡوَىٰۖ وَلَا تَعَاوَنُواْ عَلَى ٱلۡإِثۡمِ وَٱلۡعُدۡوَٰنِۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۖ إِنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ ٢﴾ [المائدة:2].
«به نیکی و تقوی با همدیگر همکاری نمایید و بر گناه و تجاوز همکاری نکنید، و از خدا بترسید، همانا خداوند سخت عذاب‌دهنده است».
پایان زمستان 1379
گشت: سید حسین‌پور
فتوای علمای اهل سنت در باره‌ی حرمت مواد مخدر
چه می‌فرمایند علمای اندیشمند و مفکران اسلام در باره‌ی مواد خانمانسوز مخدر؟ لطفاً سؤالات زیر را با دلایل واضح نمایید.
1- آیا استعمال آن از نظر شرع اسلام جایز است یا خیر؟
2- کشت گیاهانی که منبع تولید مواد می‌باشند چطور است؟
3- تجارت آن چه حکمی دارد؟
4- پول بدست آمده از آن از روی شرع حلال است یا خیر؟
5- استفاده از پول بدست آمده از مواد مخدر در کارهای خیر، مدارس، مساجد، و غیره شرعاً چطور است؟
بینوا بالدلائل أجرکم علی الله.
الجواب مبسملاً ومحمدلاً ومصلیاً ومسلماً:
1- استعمال مواد مخدر از نظر شرع مبین اسلام حرام است. بر این مسئله مذاهب اربعه متفق‌اند حتی شیخ ابن جماعه بر آن اجماع نقل کرده‌اند.
در کتاب (جوهره) آمده است که «خوردن بنگ و گیاه حشیش و افیون حرام است، البته حرمت شراب از این‌ها بالاتر است...» و در نهرالفائق هم آمده است: «قول محقق آنست که در عنایه نقل شده بنگ مباح است، زیرا که این گیاهی است؛ اما مقداری که نشئه بیاورد حرام است»([1]).
در الفقه الإسلامی چنین آمده است: «هرچیز که سبب از دست رفتن عقل باشد حرام است اگرچه غیر از شراب‌های مایع باشد مانند بنگ، گیاه حشیش و افیون، زیرا که در این‌ها حقیقتاً ضرر وجود دارد حالانکه در اسلام ضرر و ضرار وجود ندارد»([2]).
در کتاب البحرالرائق آمده است: «مشایخ و علمای هردو مذهب یعنی احناف و شوافع فتوی داده‌اند که گیاه حشیش حرام است که فروشندۀ آن قابل تأدیب است، حتی فرموده‌اند که، شخص قایل به حلال بودن آن زندیق است. و ابن همام نوشته است که حدادی می‌نویسد: گیاه حشیش، بنگ و افیون حرام است و تصریح کرده‌اند که استعمال‌کننده را باید تعزیر کرد». از این خوب روشن می‌شود که بنگ و افیون حرام‌اند و حکم علاج از این مستثنی است، و در فتاوای بزازیه آمده که علت مذکور به طرف حرمت اشاره دارد»([3]).
علامه ابن عابدین رحمه الله می‌فرماید: در فتح القدیر آمده است که علماء مشایخ احناف و هم شوافع بر حرمت حشیش اتفاق کرده‌اند اگرچه قبلاً اختلاف داشتند. علامه مزنی رحمه الله بر حرام بودن و علامه اسد ابن عمرو بر حلال بودن آن فتوی داده‌اند و از متقدمین در این باره هیچ قولی نقل نشده است، زیرا در عهد آنان وجودی از آن نبود، آنگاه که فساد و مضرات آن ظاهر و مشهور گردیده علمای هردو مذهب احناف و شوافع به حرام بودن آن فتوی دادند([4]).
در تعلیقات ردالمحتار آمده است: «به هرحال دربارۀ مخدرات یعنی، گیاه حشیش، افیون، مرفین، کوکائین، هروئین، جوزبویا، انبه و زعفران بر این فقهای مذهب اربعه اتفاق دارند که استعمال آن مقدار که عقل از آن متأثر شود حرام است و همین حکم را دربر دارد هرآن چیزی که عقل را محجوب و به بدن ضرر وارد نماید».
و بر این حکم علامه قرافی و ابن تیمیه اجماع نقل کرده‌اند و ابن جماعه فتوی داده‌اند که گیاه حشیش بدون از اختلاف حرام است، و علامه ابن عابدین رحمه الله نقل کرده است که هر شخصی که قایل به حلال بودن بنگ و حشیش باشد زندیق و مبتدع است؛ و علامه ابن تیمیه رحمه الله فرموده‌اند که، این گیاه خودش هم ملعون است و کسی که آن را استعمال کند هم ملعون است و حلال گوینده هم ملعون است که باعث ناراضی خدا و رسول خدا و بندگان مؤمن خداست؛ و در این، چنین مفاسدی یافته می‌شود که در شراب نیست لذا حکم بر حرمت این واضح و اولی‌تر است و مسلمانان اجماع دارند که مقدار مسکر این‌ها حرام است([5]).
علامه ابن عابدین رحمه الله نقل کرده است که هر شخصی که قایل به حلال بودن بنگ و حشیش باشد زندیق و مبتدع است.
علامه ابن نجیم رحمه الله هم می‌فرماید: برخی از فقهاء قایل‌اند که حلال‌دانندۀ بنگ و گیاه حشیش زندیق است([6]).
2- دربارۀ کشت گیاهانی که منبع تولید مواد مخدر هستند، از آن جایی که منابع تولید این‌ها مصارف دیگر هم دارد مقلاً پزشکان در تولید داروهای مسکن آن را به کثرت بکار می‌برند، پس حکم کشت منابع مواد مخدر به اعتبار محل صرف متفاوت می‌باشد؛ چنانچه کشت برای استعمال در داروسازی باشد مباح است و اگر برای موارد ناجایز باشد، حرام است.
البته بازهم بنابر فساد زمانه اجازۀ کشت آن عمومی نیست، بلکه حکومت وقت انتظام کاشت مقدار لازم را در اختیار خود داشته باشد.
باید دانست که حکم مذکور فقط تا حد کشت و زرع است، اما از گیاه آن تریاک، هروئین و... درست کردن حرام است چه سازنده، دولت باشد یا ملت.
علامه عبدالحی رحمه الله در مجموعة الفتاوی می‌نویسند: کشت دانه خشخاش درست است اما افیون درست کردن و فروختن آن حرام است([7]).
بنده ضعیف می‌گوید: [و بالله التوفیق] کشت و زرع نبات گیاهانی که منبع تولید مواد مخدر می‌باشند حرام است، زیرا که در این اعانت بر معصیت و گناه وجود دارد در حالیکه در قرآن مجید آمده است: ﴿وَلَا تَعَاوَنُواْ عَلَى ٱلۡإِثۡمِ وَٱلۡعُدۡوَٰنِۚ﴾ [المائدة: 2]. که در گناه و دشمنی یکدیگر را اعانت نکنید. و بدیهی است در این تعاون بر معصیت است و شامل به ترویج دادن مخدرات و نشر کردن رزائل در صفوف مسلمین و با مجرمین تعاون کردن و نیز راضی بودن بر تعاطر مردم، و راضی بودن بر معصیت هم معصیت است چنانکه ظاهر است.
در حاشیه ردالمختار آمده: «این زراعت سبب مودی است به حرام و هرچه مودی به حرام باشد حرام است» فهذه ایضاً حرام بانتاج القضیه([8]).
و در ذخیره احادیث، احادیثی ملاحظه می‌گردد که از آن‌ها چنین برمی‌آید (هرآنچه که الله تعالی انتفاع از ذاتش را حرام قرار داده‌اند بیع و ثمن آن هم حرام است، چنانکه در صحیح بخاری و مسلم می‌آید) (خداوند لعنت کند بر یهود، الله تعالی شحم (چربی) حیوانات را بر آن‌ها حرام کرده بود آن‌ها چربی را فروخته از ثمن آن استفاده نمودند([9]).
فقهای کرام صراحت نموده‌اند که فروش انگور به شخصی که از انگور شراب درست می‌کند حرام است، چنانکه به حرام بودن فروش اسلحه در زمان فتنه تصریح کرده‌اند؛ حالانکه زراعت مخدرات و فروش آن ممنوع‌تر است.
پیامبر اسلام صل الله علیه و آله و سلم ارشاد فرموده‌اند: (خداوند لعنت کرد بر شراب، و سازنده، نوشنده، نوشاننده، فروشنده، خریدار، حمل‌کننده و کسی که برایش حمل شده و از ثمن آن استفاده‌کننده) همه‌ی این‌ها ملعون هستند([10]).
3- و 4- معامله و تجارت مواد مخدر نیز ناجایز و حرام است، لذا پول بدست آمده از تجارت آن نیز حرام است.
در فتاوی شامیه آمده که از ابن نجیم رحمه الله در باره فروش گیاه حشیش سؤال کرده شد، جواب دادند که جایز نیست و منظور از جایز نبودن همان حلال نبودن است([11]).
حرام بودن فروش شراب شامل حرام بودن فروش هر مسکر (نشئه‌آور) است، خواه مایع باشد یا جامد... و لقمه ملعون است و... در آمد فاسق([12]).
ابن نجیم مصری رحمه الله می‌فرماید که: علماء فتوی داده‌اند که گیاه حشیش حرام است و تاجر آن مستحق تأدیب است.
بنده ضعیف می‌گوید: از حدیثی که امام بخاری رحمه الله و امام مسلم رحمه الله روایت کرده‌اند که آن حضرت صل الله علیه و آله و سلم فرمودند: «الله تعالی بر یهود لعنت کند، الله تعالی شحم (چربی) را حرام کرد، باز آن‌ها آن را فروخته از درآمد آن استفاده نمودند»([13]).
واضح گردید که هرچیزی که خداوند متعال انتفاع آن را حرام قرار داده‌اند فروخت و درآمد آن هم حرام است. پس این هم دلالت می‌کند بر تحریم خرید و فروش مواد مخدر، و از این حرمت تجارت و حرمت شغل قرار دادن هم واضح گشت.
درآمد مواد مخدر حرام است، زیرا که الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَلَا تَأۡكُلُوٓاْ أَمۡوَٰلَكُم بَيۡنَكُم بِٱلۡبَٰطِلِ﴾ [البقرة: 188]. «مال‌های یکدیگر را به طریقه باطل نخورید».
چنانکه اهل تفسیر ذکر نموده‌اند، خوردن مال به طریقه باطل بر دو نوع است: اول، برداشتن مال مردم به ظلم، دزدی، خیانت، غصب و امثال آن. دوم، گرفتن مال مردم به طریقه نامشروع مانند قمار، یا معامله ربا، و همچنین فروش آنچه را که خداوند انتفاع آن را حرام قرار داده که این شامل بر مواد مخدر هم است، زیرا که همه این‌ها است اگرچه از سوی مالک رضامندی هم باشد.
بر حرمت تجارت مواد مخدر احادیث زیادی یافته می‌شود از آن‌ها حدیث دارقطنی است که جناب نبی اکرم صل الله علیه و آله و سلم ارشاد فرمودند که: خداوند متعال وقتی چیزی را حرام می‌کند، ثمن آن را هم حرام قرار می‌دهد([14]).
فقهای کرام صراحتاً نوشته‌اند: فروختن انگور، به شخصی که از آن شراب درست می‌کند حرام است، چنانکه تصریح نموده‌اند که در زمان فتنه فروختن اسلحه حرام است و زراعت مواد مخدر و فروش آن به درجه اولی حرام است، به درستی که راست گفت پیامبر اسلام صل الله علیه و آله و سلم که، خداوند متعال لعنت فرستاد بر شراب، و سازنده، نوشنده، نوشاننده، فروشنده، خریدار، حمل‌کننده و بر کسی که برای او حمل کرده می‌شود و بر شخصی که از درآمد آن استفاده می‌کند([15]).
6- در باره پول حرام فقهای کرام می‌فرمایند که: بدون نیت ثواب، به قصد بری الذمه شدن به نیازمندان بدهد، خرج کردن آن در مصارفی که نیت ثواب را داشته باشد هم درست نیست([16]). فقهای کرام می‌فرمایند، اگر شخصی فوت کرد و درآمد او از مال حرام مانند: شراب فروشی، ظلم، رشوت ستانی بود، برای ورثا استعمال‌کردن آن مال و برداشتن از آن جایز نیست... بلکه آن مال را به صاحبش برگردانند ورنه صدقه کنند، زیرا وقتی که برگردانیدن کسب حرام، بر مالک آن مشکل باشد، باید آن را تصدیق کرد([17]).
در آخر بحث دلیلی که جامع تمام ادله باشد ذکر می‌شود و آن این که اگر در باره مواد مخدر از طرف شارع، هیچگونه دلیلی بر حرام بودن آن نمی‌بود، بازهم از طریقی دیگر حرام است و آن منع کردن والیان امر (دولت) است که والیان امر استعمال، تجارت، زراعت، و هم حمل و... آن را ممنوع قرار داده‌اند و برای آن قوانین مقرر کرده‌اند، و اطاعت از والی امر واجب است در حکمی که در آن نافرمانی خدا و رسول خدا صل الله علیه و آله و سلم نباشد، بر این مسئله تمام مسلمین اجماع دارند چنانکه علامه نووی در شرح مسلم باب طاعة الأمراء ذکر نموده‌اند.
از این تأیید می‌شود که ضرر مواد مخدر از مسکرات هم بیشتر و ممنوعیت شدیدتری را دربر دارد، و به همین خاطر مقننین، قانون تند و سختی وضع کرده و زراعت، تجارت و استعمال آن را ممنوع قرار داده‌اند و سزاهایی برای متخلفین مقرر کرده و شدیداً مراقب آن هستند و... که این همه دال بر ممنوع بودن مواد مخدر است([18]).
والله أعلم وعلمه أتم، والذي ظهر لي حررته على التكلان عليه
محمد زکریا دهواری از
دارالإفتاء حوزه علمیه عین العلوم گشت سراوان
29 محرم 1422 هـ ق برابر با 1 / 4 / 80 خورشیدی
الجواب صحیح. سید محمد یوسف حسین‌پور.
خادم حوزه علمیه عین العلوم گشت.
المجیب مصیب. محمد دهقان.
الجواب صحیح. محمد علم حسین‌بر مدرس حوزه علمیه گشت.
الجواب حق و صواب. عبدالرحیم هاشمزهی.
مدرس حوزه علمیه گشت.
موارد فوق مورد تأیید است سید عبدالکریم حسین‌پور.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر