زينب بنت خزيمه مادر بينوايان[1]
﴿وَيُطۡعِمُونَ ٱلطَّعَامَ عَلَىٰ حُبِّهِۦ مِسۡكِينٗا وَيَتِيمٗا وَأَسِيرًا ٨ إِنَّمَا نُطۡعِمُكُمۡ لِوَجۡهِ ٱللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمۡ جَزَآءٗ وَلَا شُكُورًا ٩ إِنَّا نَخَافُ مِن رَّبِّنَا يَوۡمًا عَبُوسٗا قَمۡطَرِيرٗا ١٠ فَوَقَىٰهُمُ ٱللَّهُ شَرَّ ذَٰلِكَ ٱلۡيَوۡمِ وَلَقَّىٰهُمۡ نَضۡرَةٗ وَسُرُورٗا ١١ وَجَزَىٰهُم بِمَا صَبَرُواْ جَنَّةٗ وَحَرِيرٗا ١٢﴾ [الإنسان: 8-12].
«و خوراک می‌دادند به بینوا ویتیم واسیر به خاطر دست داشت خدا. ما شما را تنها به خاطر ذات خدا خوراک می‌دهیم و از شما پاداش و سپاسگزاری نمی‌خواهیم. ما از (عذاب) پروردگارمان می‌ترسیم از روز بس ترشرو وسخت اخمویی به همین خاطر، خداوند آنان را از شر و بلای آن روز محفوظ می‌دارد و ایشان را به خرمی وشادمانی می‌رساند و در برابر صبری که نموده‌اند خداوند بهشت وجامه ابریشمین را پاداششان می‌کند».
سخاوت ام المؤمنين زينب بنت خزيمه
سخاوت یعنی بدون تکلف با سادگی و آسانی چیزی را به کسی بخشیدن، وکریم وسخی به کسی گفته می‌شود که به مردم بدون اینکه عوض بگیرد نفع برساند. سخاوت یعنی بدون هدف وغرضی مردم را بهره‌مندکردن، نه اینکه سخاوت به معنی بخشیدن مال برای دفع ضرر ویا رهایی از مذمت مردم[2].
سخاوت در قرآن تحت عنوان نیکی وپرهیزگاری یادشده است.
زینب مادر بینوایان نیز سخاوتش اینگونه بود که او را مادر هر مستمند ونیازمندی که به کمک احتیاج داشت قرارداده بود.
او به عنوان مادر بینوایان (ام المساکین) مشهور بود زیرا سایه مهر وعطوفت او همواره برسر فقرا وبینوایان بود، ایشان قبل از اسلام و در عصر جاهلیت نیز به ام المساکین (مادر بینوایان) معروف بود و اسلام که آمد یکی از تعالیم حیات بخش همان بود که زینب از نظر اخلاقی به آن پایبند بود، یعنی، کمک ونیکی با فقرا. واین صفت افرادی است، که وجود شان نیرومند و دل‌هایشان نرم وهمت شان بلند و بالاست. اما مؤرخین سیرت امهات المؤمنین در مورد زینب چه گفته‌اند؟
یکی از مؤرخین می‌گوید: او از بس که با مردم خوبی می‌کرد ام المساکین خوانده می‌شد.
او زینب بنت خزیمه بن حارث بن عبدالله الهلالی است. در جاهلیت ام السماکین (مادر بینوایان) خوانده می‌شد[3].
او را ام المساکین می‌گفتند چون به مستمندان زیادی غذا می‌داد[4].
صدقات فراوانی به فقرا می‌داد و با آن‌ها نیکی واحسان می‌کرد.
زندگی زينب قبل از ازدواج با پيامبر صل الله علیه و آله و سلم
ام المساکین سیزده سال قبل از بعثت پیامبر صل الله علیه و آله و سلم به دنیا آمد. وقتی بزرگ شد از همه دختران مکه بهتر بود. مؤرخین نوشته‌اند که او قبل از پیامبر صل الله علیه و آله و سلم با عبدالله بن جحش ازدواج کرد وعبدالله در جنگ احد کشته شد. وبعضی گفته‌اند که او با طفیل بن حارث ازدواج کرده بود اما طفیل او را طلاق داد وبرادر طفیل، عبیده بن حارث مطلبی با او ازدواج کرد و در جنگ بدر و یا احد به شهادت رسید، به هرحال این زن سخاوتمند و مادر بینوایان در راه اسلام شوهرش را هرکس که بود از دست داد و می‌بایست اسلام با او مهربانی و عطوفت نشان می‌داد. این کار باید چگونه انجام می‌گرفت؟
در سال سوم هجری مشرکین مکه توطئه کردند ولشکری را جمع نموده وبرای پیکار با پیامبر صل الله علیه و آله و سلم حرکت کردند، جنگ در گرفت وبه ظاهر مشرکین پیروز شدند وتعداد زیادی از مسلمین به شهادت رسیدند، حمزه عموی پیامبر صل الله علیه و آله و سلم وشیر مرد اسلام در این جنگ به شهادت رسید، همسر زینب در این جنگ شهید شد، زینب با از دست دادن همسر خود به شدت غمگین گردید وشهید شدن همسرش مصیبت بزرگی برای زینب بود، او دیگر خودش را در مدینه تنها می‌دید زیرا از مکه هجرت کرده بود و در مدینه کسی را جز خدا نداشت.
اما خداوند بندگان صالحش را می‌نوازد وزینب در مقامی از تقوا وخداترسی قرار داشت که خداوند بی‌درنگ مشکل او را حل نمود و وقتی عدتش تمام شد چند روزی نگذشته بود که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم از او خواستگاری نمود. او امر ازدواج خود را به پیامبر صل الله علیه و آله و سلم واگذار کرد چون در مدینه کسی را نداشت که ولی امر او باشد و محمد صل الله علیه و آله و سلم بهترین سرپرست و ولی امر او بود، اما عمویش عمرو هلالی آمد تا زینب را به ازدواج پیامبر صل الله علیه و آله و سلم در بیاورد پیامبر صل الله علیه و آله و سلم مبلغ چهار صد درهم به عنوان مهریه به زینب داد وبرای او اتاقی مانند اتاق‌های زنانش ساخت، و زینب مادر بینوایان به عنوان همسر پیامبر صل الله علیه و آله و سلم و مادر مؤمنان در خانه پیامبر صل الله علیه و آله و سلم اقامت گزید.
روزهايی در كنار پيامبر صل الله علیه و آله و سلم
زینب روزهایی کمی حدود دو ماه در خانه پیامبر صل الله علیه و آله و سلم گذراند. عایشه وحفصه آن طور که نسبت به دیگر همسران پیامبر صل الله علیه و آله و سلم که به تازگی به همسران پیامبر می‌پیوستند رشک می‌بردند نسبت به زینب نه رشک می‌بردند ونه غیرتشان به جوش می‌آمد، عایشه وحفصه میدانستند پیامبر صل الله علیه و آله و سلم به خاطر تجلیل از سخاوت وبخشش زینب او را به همسری برگزیده است ونیز مهربانی وعطوفت پیامبر صل الله علیه و آله و سلم سبیی دیگر در ازدواج پیامبر صل الله علیه و آله و سلم با زینب بود.
روزها به سرعت می‌گذشت وبه گفته مؤرخین شصت روز[5] از زندگی پیامبر صل الله علیه و آله و سلم و زینب گذشت که زینب از جهان چشم فرو بست بنابراین زندگی با او یاری نکرد تا حدیثی روایت نماید بلکه فروتنانه به لقای پروردگارش شتافت، در واقع این چند روز زندگی با پیامبر صل الله علیه و آله و سلم تجلیل از زینب ومرحله‌ای بود برای انتقال به بهشت جاویدان.
مادر بینوایان وفات کرد وحدیثی از پیامبر صل الله علیه و آله و سلم روایت نکرد[6]. او در سن سی سالگی در عنفوان جوانی در ربیع الاخر سال چهارم هجری چشم از جهان فروبست و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد[7].
[1]- منابع سیرت زینب زیاد هستند كه مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: أسد الغابة 6/ 29 ترجمه 9653 – ازواج النبی لابی عبیدة ص 77 – البداية والنهاية ج 4 ص 90، سیر أعلام النبلاء ج 2 ص 218 الاستیعاب ج 4 ص 305، الكامل لابن الاثیر ج 2 ص 170، 380 – المواهب اللدنية ج 2 ص 89 – السیرة النبوية ج 2 ص 647 عیون الأثر ج 2 ص 381 – جلاء الافهام ص 258.
[2]- تعریفات جرجانی باب الكاف.
[3]- بلاذری در أنساب الأشراف ج 1 ص 419، قسطلانی در المواهب اللدنية ج 2 ص 89.
[4]- طبری از زهری در مجمع 9/48 روایت كرده است.
[5]- سیر أعلام النبلاء ج 2 ص 218 ذهبی.
[6]- مرجع گذشته.
[7]- طبقات ابن سعد ج 8 ص 116
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر