مسئله 1051: کسی که از ضروریات زندگانی خود به اندازه‌ای اضافه داشت که بتواند به وسیله آن مراسوم وقت سفر حج را انجام دهد، و مخارج رفتن و بازگشتن را طبق مقررات روز آماده نماید، و تا موقع برگشتن به وطن مخارج عیال و اولاد و غیره را تحویل آن‌ها دهد، و در عین حال اجازه مسافرت داشته و امن طریق باشد، و بر این چنین شخص حج واجب می‌گردد. پیغمبر اکرم صل الله علیه و آله و سلم فرموده‌اند: هرکس که قدرت شرعی بر مسافرت حج داشته باشد و حج نکند و بمیرد، نمی‌دانم به دین یهود یا نصاری خواهد مرد.
مسئله 1052: ضروریات زندگی عبارت از منزل مناسب حال، و وسائلی که برای منزل لازم است طبق مقررات زمان، و مرکب سواری، و در صورتی که دامدار است دام‌ها از جمله ضروریات زندگی است، و اگر تاجر است سرمایه تجارت، و اگر زارع است زمین و وسائل زراعت جزء ضروریات زندگی محسوب می‌گردد.
مسئله 1053: در تمام عمر یک مرتبه حج فرض است.
مسئله 1054: اگر کسی در حال طفولیت حج کرده و بعد از بلوغت ثروتمند شد که حج بر آن فرض گردد باید فرض را بجا آورد، و آنچه در کودکی انجام داده اعتبار ندارد.
مسئله 1055: بر نابینا حج فرض نیست اگر چه غنی و ثروتمند باشد.
مسئله 1056: وقتی حج فرض شد در همان سال حج کردن واجب است، و بدون عذر تاخیر کردن گناه است.
مسئله 1057: برای زن بودن محرم در مدت سفر شرط است، و اگر محرم نداشته باشد حج فرض نمی‌گردد.
مسئله 1058: محرم عبارت است از شوهر، یا هر کسی که ذی رحم محرم باشد، یعنی نکاحش بطور دائمی بر آن حرام باشد مثل پدر، برادر، عمو، خالو، پسر.
مسئله 1059: اگر محل زن تا به حرم شریف از مقدار سفر که سه شبانه روز است کم‌تر راه است بودن محرم شرط نیست.
مسئله 1060: اگر نامحرم نا بالغ است یا بی‌دیانت که بر آن اطمینان نیست، سفر همراه آن جائز نیست.
مسئله 1061: در بودن محرم مانع شدن شوهر از اداء حج فرض اعتبار ندارد.
مسئله 1062: دختران نزدیک به بلوغ حکم زن را دارند، و بدون محرم سفر جائز نیست.
مسئله 1063: مخارج محرم بر ذمه زن می‌باشد.
مسئله 1064: اگر زن در تمام عمر محرم نداشت حج بر آن فرض نمی‌گردد، البته در وقت مردن باید وصیت کند.
مسئله 1065: اگر کسی که حج بر آن فرض شد و به واسطه سستی و غفلت تاخیر کرد تا آنکه نابینا یا مریض شد که توانائی رفتن سفر را نداشت، باید وصیت نماید که بعد از آن حج از طرفش بجا آورده شود.
مسئله 1066: اگر شخص پس از خود این قدر مال گذاشت که بعد از کفن و دفن و ادای فرض از یک سوم آن حج کرده می‌شود، بر ورثه لازم است که وصیت آن را اجرا کنند، و اگر اجراء نکردند گنهکارند، و اگر از یک سوم مال آن حج اداء نمی‌شود ورثه اختیار دارند که از طرفش حج کنند یا خیر، و همه وصیتها را همین حکم است.
مسئله 1067: اگر زن در عده طلاق است نمی‌تواند ترک عده نماید و به حج برود.
مسئله 1068: کسی که مخارج رفتن حج را دارد و مخارج رفتن مدینه منوره را ندارد بر آن حج فرض است، و هیچ گناهی در نرفتن به مدینه منوره دامن آن را نمی‌گیرد.
مسئله 1069: کسی که اراده حج دارد بدون احرام نمی‌تواند وارد حرم شود، و برای احرام بستن از طرف شریعت مقدس اسلام جاهای مخصوصی معین گردیده است، و آن‌ها عبارتند از:
1) ذوالحلیفة برای ساکنین مدینه منوره.
2) جحفه برای شامیان.
3) ذات العرق برای عراقیان.
4) یلملم برای اهل یمن.
5) قرن برای نجدی‌ها.
مسئله 1070: ساکنین دیگر نواحی چون به محلی که مقابل این مکان‌های معین است برسند از همان موضع احرام ببندند.
مسئله 1071: چون امروز از کشور ما به وسیله هواپیما به این مسافرت می‌روند لذا باید در خود فرودگاه یا در داخل طیاره احرام ببندند.
مسئله 1072: طریق احرام بستن این است که: اولا غسل نماید اگر وسائل مهیا باشد، بعد عطرآمیزی کند، و موی و ناخن را بگیرد، و لنگ و قطیفه سفید و تمیز نو باشد یا کهنه باشد به نحوی که لنگ از ناف تا زیر زانوها را بپوشاند و قطیفه را به شانه بیندازد و پول دان خود را بر کمر ببندد و برای پاپوش خود نعلین بگیرد.
مسئله 1073: اگر برای غسل جائی در موقع احرام بستن نبود به وضوء اکتفا نماید.
مسئله 1074: بعد دو رکعت نماز برای خدا بخواند و نیت حج کند، و نیت عبارت از این است که بگوید: «اللهُمَّ إنِّي أُرِيدُ الحَجَّ فَيَسِّرهُ لِي وَ‌تَقَبَّلْهُ مِني». ای بار خدایا! من قصد حج دارم پس آسان گردان برای من و قبول کن از من. و این حج را حج مفرد می‌نامند.
مسئله 1075: اگر اراده حج و عمره هر دو را دارد و می‌خواهد در میان عمره و حج احرام را بشکند به این حج تمتع گفته می‌شود، و نیت احرام اولش این است که بگوید: «اللهُمَّ إنِّي أُرِيدُ العُمرَةَ فَيَسِّرها لِي وَ تَقَبَّلْهَا مِني». ای خدایا! قصد انجام عمره را دارم پس آسان گردان برای من و قبول فرما از من.
مسئله 1076: در روز هشتم ذی الحجة وقتی که حاجی تمتع اراده بستن احرام حج را بکند بعد از احرام بستن باید اینطور نیت کند: «اللهُمَّ إنِّي أُرِيدُ الحَجَّ فَيَسِّرهُ لِي وَ‌تَقَبَّلْهُ مِني».
مسئله 1077: اگر تصمیم دارد که حج و عمره را به یک احرام بجا آورد باید اینطور نیت کند: «اللهُمَّ إنِّي أُرِيدُ الحَجَّ وَ‌العُمرَةَ فَيَسِّرهُمَا لِي وَ‌تَقَبَّلْهُمَا مِني». یعنی: ای خدایا! من اراده حج وعمره را دارم هر دو را برای من آسان گردان و قبول گردان هر دو را از من. و به این حج قران گفته می‌شود، و در تمام موارد بعد از نیت تلبیه بگوید.
مسئله 1078: تلبیه عبارت از این است که: بعد از اداء نماز و نیت بگوید: «لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ لاَ شَرِيْكَ لَكَ لَبَّيْكَ، إِنَّ الْحَمْدَ، وَالنِّعْمَةَ، لَكَ وَالْمُلْكَ، لاَ شَرِيْكَ لَكَ».
مسئله 1079: تلبیه گفتن را وظیفه خود سازد خصوص بعد از نمازهای فرض، و وقت سوار شدن، و پیاده شدن، و بالا رفتن و پائین آمدن، و در وقت ملاقات دیگران، و وقت سحر.
مسئله 1080: احرام زن مثل احرام مرد است، مگر مرد را پوشیدن جامه دوخته شده غیر از نعلین و همان لباس بیان شده جائز نیست، و زن می‌تواند با لباس دوخته احرام ببندد مشروط بر اینکه بوی بدی یا خوبی ندهد، البته لباس سفید بهتر است.
مسئله 1081: زن‌ها باید تلبیه را آهسته بگویند.
مسئله 1082: چون احرام شخص به تلبیه گفتن ثابت و کامل گردید، باید احرام دارنده از جماع، و ذکر آن در حضور زنان، و سخنان یاوه، و دشنام، و جنگ و جدال، و هرکاری که شرعا گناه محسوب می‌شود، و همچنین از شکار کردن، و اشاره و دلالت بر آن، و پوشیدن سر، و رو از تراشیدن یا کوتاه کردن موی سر و باقی بدن، و چیدن ناخن‌ها، و مالیدن روغن، و استعمال عطریات، و پوشیدن موزه یا کفش که برآمدگی وسط پا را بپوشد و از جمله ممنوعات احرام پرهیز کند.
مسئله 1083: سایه گرفتن به چتر به شرطی که به سر نچسبد و به خانه و خیمه و ماشین و سایر اشیاء سایه دار، و رفتن حمام بدون استعمال عطریات، و دیگر چیزها خللی به احرام نمی‌رساند.
مسئله 1084: وقتی که داخل مکه شد ابتدا به مسجد برود، و همینکه چشمش به خانه افتاد «اللهُ أَکبر» و «لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ» گویان بطرف حجرالأسود رفته استلام کند، یعنی در برگرفته و بوسه زند، بدون اذیت و آزار دیگران، و اگر امکان نداشت اشاره بطرف حجرالأسود نماید، و بعد از بوسه زدن یا تکبیر گفته اشاره نمودن طواف کند.
مسئله 1085: طواف عبارت از گردش به دور خانه کعبه است از دست راست خود و از نزدیکی درب خانه شروع به طواف کند، و همینکه به حجرالأسود رسید یک طواف کامل شد.
مسئله 1086: هفت مرتبه طواف کند، و در سه مرتبه اول پهلوانه برود و در بقیه بحال عادی برود.
مسئله 1087: در هر طوافی بوسه زدن سنگ به شرطی که به دیگران اذیت نرساند سنت است، و اگر به واسطه ازدحام بوسه زدن بدون اذیت و تکلیف ممکن نبود از بوسه صرف نظر کرده در مقابل سنگ الله أکبر گفته به طرف سنگ اشاره کند و بگذرد، و در صورت امکان دعاهای ماثوره را بخواند دعاها در کتاب‌هائی است که در خود حرم موجود است، و به فروش می‌رسد.
مسئله 1088: اگر دعاهای ماثوره را یاد نداشت کلمه توحید و تمجید را وظیفه ساخته همیشه بخواند.
مسئله 1089: بعد از اتمام طواف دو رکعت نماز در عقب مقام ابراهیم علیه السلام در صورت امکان و یا در هر جائی از مسجد که امکان داشت بخواند، و این را نماز طواف می‌نامند و واجب است، در این نماز سنت است که در رکعت اول فاتحه و «قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ» و در رکعت دوم سوره فاتحه و «قُلْ هُوَ اللَهُ» شریف خوانده شود، و بعد از نماز دعاهای ماثوره یا هر دعائی که یاد داشت با آن دعا کند که وقت اجابت دعا است.
مسئله 1090: بعد از نماز طواف نزد آب زمزم رفته از آبش بنوشد و مزه بگیرد، و اگر امکان نداشت خریداری نماید، و در موقع نوشیدن این دعا را بخواند:
«اللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ عِلْماً نَافِعاً، وَرِزْقاً وَاسِعًا وَشِفَاءً مِن کُلِّ داءٍ وَسَقِیمٍ».
ای بار خدایا! از تو طلب می‌کنم علمی با منفعتی، و روزی پر وسعتی، و صحت از هر درد و مرض.
مسئله 1092: بعد از استلام حجرالأسود متوجه صفا شود و پای تپه صفا در حال بالا رفتن این آیه را بخواند: ﴿إِنَّ ٱلصَّفَا وَٱلۡمَرۡوَةَ مِن شَعَآئِرِ ٱللَّهِ﴾[1] [البقرة: 158].
مسئله 1093: در بالای صفا رو به کعبه ایستاده دست‌ها را بالا نموده «الله أکبر لَا إِلَهَ إلَّا اللهُ» را بخواند، و بعد از صفا پائین آمده بطرف مروه به حالت طبیعی برود، و چون به خط سبز رنگی که بر دیوار کشیده شده رسید، دویدن شروع کند تا به خط سبز دیگر برسد، وبعد به حال طبیعی برود تا بالای تپه مروه، و در بالای مروه باز دست‌ها را بلند نموده «اللهُ أَکبَر لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ» بگوید، و بطرف صفا راه افتد و این کار را هفت مرتبه تکرار کند، یعنی از صفا شروع کرده و به مروه ختم نماید، و اگر دعاهای معینه را یاد داشت بخواند، و اگر یاد نداشت به زبان خود برای خیر آخرت و دنیای خود و مسلمین دعا کند.
مسئله 1094: بعد از تمام شدن سعی بین صفا و مروه داخل مسجد گردد، و دو رکعت نماز شکرانه اداء نماید، و در اینجا عمره متمتع، و قارن، و طواف قدوم حاجی مفرد تمام می‌شود.
مسئله 1095: بعد از افعال بیان شده حاجی متمتع سر بتراشد و با لباس عادی وارد مکه شده اقامت ورزد، و از طواف، و آب زمزم، و نماز در مسجدالحرام استفاده نموده وقت را غنیمت شمرده مشغول ذکر و فکر باشد تا روز هشتم ذی الحجة.
مسئله 1096: حاجی قران بعد از تمام شدن عمره بصورتی که بیان شد به همان احرام خود ادامه بدهد.
مسئله 1097: روز هشتم که زائرین عازم منی می‌شوند حاجی متمتع از مسجدالحرام برای حج احرام ببندد، و دو رکعت نماز اداء نموده نیت حج کند به این طور: «اللهُمَّ إنِّي أُرِيدُ الحَجَّ فَيَسِّرهُ لِي وَ تَقَبَّلْهُ مِني». بعد تلبیه گویان وارد منی شود.
مسئله 1098: نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء روز هشتم، و بامداد روز نهم را در منی بخواند، و سعی کند که در مسجد خیف اگر امکان داشت به جماعت اداء کند.
مسئله 1099: بعد از اداء نماز بامداد روز نهم در منی متوجه عرفات شده در خیمه‌ها اقامت کند، و وقت خود را صرف دعا، و درود، و تلبیه کنند و به غفلت، یا غیبت یا لهو نگذارند.
مسئله 1100: اگر میسر بود قبل از زوال روز عرفه به مسجد نمره رود، تا نماز ظهر و عصر را با جماعت امام اداء کند، و اگر دشوار بود در خیمه هر نماز را در وقت آن بخواند.
مسئله 1101: در عرفات اگر دعاهای ماثوره را حفظ داشت بخواند، وگرنه هر دعائی که یاد داشت بخواند و از خدا حاجت‌های خود را بخواهد.
مسئله 1102: در عرفات به هر جائی بخواهد توقف نماید غیر از وادی غربی مسجد عرفه که «بطن عرنه» نامیده می‌شود، و توقف خود را در عرفه تا غروب ادامه دهد.
مسئله 1103: رفتن در بالای تپه عرفات بدون اذیت کردن دیگران کاری است پسندیده، و در صورت اذیت رسانیدن به دیگران یا اذیت شدن جائز نیست.
مسئله 1104: بعد از غروب همینکه دستور حرکت بطرف مزدلفه صادر شد حجاج نیز حرکت نمایند.
مسئله 1105: در صورت امکان رسیدن به مسجد در مزدلفه نماز مغرب و عشا را در اول وقت عشا با جماعت بخواند، وإلا در توقفگاه خود ادا نماید.
مسئله 1106: شب دهم را در مزدلفه تا به صبح نزدیک کوه قزح یا هر جائی که ممکن باشد غیر از «وادی محصر» به ذکر و عبادت بگذراند.
مسئله 1107: در اول طلوع صبح صادق روز دهم در تاریکی نماز را اداء کند و مشغول ذکر و استغفار باشد تا خوب روشن شود، و اگر دعاهائی ماثوره را یاد داشت بهتر است آن‌ها را بخواند.
مسئله 1108: شب در مزدلفه هفتاد ریگچه به اندازه هسته خرما جمع کنند، و بعد از روشن شدن صبح رهسپار منی شود در حالی که به آواز بلند تلبیه و تسبیح و درود بگوید.
مسئله 1109: همینکه روز دهم وارد منی شد، اگر اثاثیه همراه دارد در خیمه بگذارد برای جمره زدن نزد جمره عقبه برود، یعنی از میل اولی که نزد مسجد خیف است بگذرد، و همچنین از دومی، و بنزد میل سومی که جمره عقبه نامیده می‌شود رفته از طرف شمال گشته طوری بایستد که دست چپ آن بطرف میل و دست راست بطرف مکه قرار گیرد، آنگاه تلبیه گفتن را قطع کرده هفت ریگ بطرف آن میل بیاندازد.
مسئله 1110: طریق انداختن ریگ‌ها این است که: هر ریگ را پشت انگشت بزرگ خود نهاده و انگشت سبابه را حکم نموده «بِسمِ الله وَ‌ا‌لله اَكبَرُ، رَ‌غماً لِلشَّيطنِ وَ‌حِزبَهِ، وَ‌رِضاً لِلرَّحمنِ». گفته طوری بزند که حداقل پنج متر راه دور انداخته شود، یعنی به نزدیکی میل برسد اگرچه به آن اصابت ننماید.
مسئله 1111: با ریگ‌های بزرگ یا کفش یا اسبابی دیگر که در صورت تصادف باعث اذیت دیگران می‌شود نزند.
مسئله 1112: بعد از تمام شدن ریگ‌ها بطرف جنوب گردیده در حال حرکت این دعا را بخواند: «بِسمِ الله وَ‌ا‌لله اَكبَرُ، رَ‌غماً لِلشَّيطنِ وَ‌حِزبِهِ، وَ‌رِضاً لِلرَّحمنِ اللهُمَّ اجعَلهُ حَجًّا مَبرُوراً، وَ‌سَعياً مَّشكُوراً، وَ‌ذَنباً مَّغفُوراً وَعَمَلاًً صَالِحاً مَقبُولًا وَتِجَارَة لَن تَبُورَ».
مسئله 1113: بعد از جمره به قربانگاه برود، و بعنوان شکرانه گوسفندی یا گاوی یا شتری تحت شرایطی که در قربانی ذکر شد خریداری کرده ذبح کند.
مسئله 1114: بعد از قربانی کردن سر بتراشد یا کوتاه کند، و کوتاه کردن باید شامل همه موها باشد ولی تراشیدن بهتر است.
مسئله 1115: تراشیدن حجاج سرهای یکدیگر را مانع شرعی ندارد، و اشخاصی که سرهای آن‌ها موی ندارد باید وسیله تراشیدن را بر سر خود بکشند.
مسئله 1116: بعد از تراشیدن سر یا کوتاه کردن همه چیزها بر حاجی حلال می‌شود غیر از زن.
مسئله 1117: در همان روز به مکه رفته طبق دستور و آداب مشروحه طواف فرض حج را که طواف زیارت نامیده می‌شود انجام دهد، و اگر این روز طواف زیارت میسر نشد روز پانزدهم و دوازدهم انجام دهد.
مسئله 1118: اگر قبلا در طواف پهلوانه رفته و سعی بین صفا و مروه را بجا آورده فعلا هفت مرتبه بحالت عادی بدورخانه بچرخد به نیت طواف فرض و بعد دو رکعت نماز بخوانند.
مسئله 1119: بعد از طواف زیارت در روز دهم مجددا به منی برگردد و در آنجا مشغول عبادت باشد.
مسئله 1120: در روز دوم و سوم عید قربان یعنی یازدهم و دوازدهم ذی الحجة هر روز بعد از زوال بیست و یک ریگ از ریگ‌های خود برداشته برود، و همینکه به جمره اولی که نزدیک مسجد خیف است رسید پشت به طرف منی و رو بطرف مکه ایستاده هفت ریگ به دستور سابق بزند، و از محل ازدحام یک طرف رفته دعا کند، و بعد به نزد جمره وسطی رفته طبق دستور ریگ‌ها را بزند و دعا کند، و بعد نزد جمره عقبی رفته هفت ریگ را از ده بدون توقف و دعا به خیمه برگردد.
مسئله 1121: توقف نمودن شب و روز سیزدهم در منی اختیاری است.
مسئله 1122: اگر در روز دوازهم ذی الحجة پیش از غروب از منی خارج شد اشکالی ندارد، و اگر تا غروب توقف نمود لازم است شب را در منی بخوابد، و در روز سیزدهم بیست و یک ریگچه طبق دستور بعد از زوال یا پیش از زوال بزند و متوجه مکه گردد.
مسئله 1123: در مکه از طواف و نمار در مسجد الحرام و زمزم و عمره نافله، و زیارت کردن مقامات متبرکه استفاده کند.
مسئله 1124: وقتی که اراده خروج از مکه را داشت طواف وداع را که واجب است بدون پهلوانه رفتن و بدون سعی بین صفا و مروه در آخر ملاقات کعبه انجام دهد، سپس با خانه و ملتزم و حجرالأسود و مقام حضرت ابراهیم علیه السلام و زمزم خداحافظی نموده و به تضرع موفق شدن مرتبه دیگر را از خدا خواسته، از آب زمزم نوشیده و رو و سینه را به ملتزم چسبانیده و به پرده‌های کعبه آویزان نموده حاجات خود را از خدا خواسته عقب عقب اگر امکان داشت از مسجد بیرون شود.
مسئله 1125: جنایت عملی است که انجام آن را شریعت مقدس اسلام حرام گردانیده است، و در حج اعمالی است که شخص حاجی نباید انجام دهد، و اگر انجام داد جنایت نامیده می‌شود، و به انجام بعضی گوسفند و بعضی دیگر گاو و بعضی شتر و بعضی دیگر صدقه لازم می‌گردد.
مسئله 1126: جنایاتی که به ارتکاب آن‌ها کشتن گوسفند لازم می‌گردد 22 مورد است:
1) استعمال خوشبوی در یک عضوی کامل.
2) رنگ کردن به رنگ حنا، و اگر طوری حنا را به سر مالید که مثل نمد شد دو گوسفند لازم است صدقه داده شود یعنی ذبح گردد.
3) مالیدن روغن زیتون و غیره بر عضو کامل.
4) پوشیدن لباس دوخته شده بطریق عرف و عادت دوازده ساعت متصل.
5) پوشیدن رو یا سر دوازده ساعت کامل.
6) تراشیدن یک چهارم سر یا ریش یا تمام گردن یا زیر یکی از دو بغل یا زیر ناف.
7) تراشیدن محل حجامت و حجامت کردن.
8) کوتاه کردن تمام ناخن‌ها یا پنج ناخن.
9) طواف قدوم یا وداع را در حالت جنابت و حیض انجام دادن، یا طواف فرض را بی‌وضو بجا آوردن.
10) طواف و سعی عمره را بی‌وضوء انجام دادن، ولی تا موقعی که از مکه مکرمه خارج نشده می تواند طواف و سعی عمره را که بی‌وضو بجا آورده اعاده نماید، و در این صورت کشتن گوسفند لازم نیست.
11) هنوز غروب نکرده از عرفات بیرون شدن.
12) ترک ایستادن در مزدلفه یا پیش از روشنائی صبح از مزدلفه بیرون شدن.
13) ترک تمام جمرها یا جمره یک روز یا بیشتر جمرهای یک روز را کردن.
14) قربانی کردن پیش از زدن سنگریزه‌ها یا تراشیدن سر پیش از قربانی یا تراشیدن سر در زمین غیر حرم یا تراشیدن سر در حرم بعد از ایام عید در همه این‌ها لازم است که یک گوسفند ذبح نماید، و اگر سر را بعد از ایام عید و خارج از زمین حرم تراشید، دو خون لازم است، و اگر موقعی که می‌خواهد از عمره خود را حلال سازد در خارج از زمین حرم سر تراشید یک خون لازم می‌شود.
15) مجامعت با عیال خود پیش از طواف فرض بعد از تراشیدن سر.
مسئله 1127: اگر حاجی قران پیش از ایستادن به عرفات و پیش از چهار چرخ عمره جماع نمود حج و عمره هر دو فاسد می‌شوند و لازم است در همین صورت تمام افعال را مثل اینکه فاسد نشده انجام دهد، و در سال آینده قضا بجا آوردن لازم و حتمی است.
مسئله 1128: اگر کسی بعد از ایستادن به عرفات و پیش از تراشیدن سر مجامعت نمود لازم است یک گاو و یک گوسفند یا یک شتر و یک گوسفند ذبح نماید، این جریمه برای حاجی قران است، و اگر حاجی تمتع و یا حاجی مفرد این خلاف را مرتکب گردید باید گاو یا یک شتر ذبح نمودن کافی است.
مسئله 1129: اگر حاجی تمتع یا حاجی مفرد پیش از ایستادن به عرفات با عیال خود مجامعت نمود حج فاسد است، و باید بقیه افعال را مثل اینکه فاسد نشده بجا آورد و گوسفندی نیز ذبح کند و در سال آینده حج را قضائی بجا آورد.
مسئله 1130: اگر طواف فرض را در حالت جنابت بجا آورد کشتن گاو یا شتری لازم است.
16) مباشرت فاحشه، یعنی مرد آلت خود را به فرج زن بدون پرده مالیدن یا بوسیدن آن، و یا مساس کردن به شهوت انزال گردد یا نه، همین حکم را دارد، یعنی ذبح نمودن گوسفندی لازم است.
17) تاخیر طواف فرض از روزهای یازده و دوازده ذی الحجة، یا ترک سه چرخ یا کم‌تر از طواف فرض.
18) ترک تمام طواف وداع یا بیشتر آن، و همچنین ترک سعی بین صفا و مروه که باید در سه چرخ اول پهلوانه برود.
مسئله 1131: اگر کسی بدون عذر بین صفا و مروه یا در طواف خانه سوار بر تخت روان گردید ذبح گوسفند لازم است، و اگر دو مرتبه پیاده طواف نمود بقیه را سواره لازم نیست.
مسئله 1132: اگر حاجی در موقع طواف که باید خانه مبارکه بدست چپ قرار گیرد و بدین منوال طواف نماید برعکس طواف نمود، مجددا لازم است طرف را انجام دهد اگرچه از مکه خارج گردید، و خون لازم نمی‌گردد و حتما باید طواف اعاده شود.
19) از موارد لزوم ذبح گوسفند برهنه شدن یک چهارم عورت در موقع طواف، و اگر طواف را مجددا انجام داد ذبح گوسفند لازم نیست.
20) طواف را از غیر محل حجرالأسود شروع کردن و اعاده نکردن.
21) در طواف از وسط حطیم عبور کردن و اعاده ننمودن طواف.
22) جماع کردن در عمره پس از چهار چرخ به دور خانه معظمه برای غیر حاجی قران.
مسئله 1133: جماع کردن درعمره پس از چهار چرخ چنانچه بیان شده عمره را فاسد می‌گرداند، و پس از فساد باید افعال عمره را انجام دهد و گوسفندی هم ذبح کنند، و در غیر ایام حج عمره را قضائی بجا آورد.
در بیان ممنوعات متفرقه و حج و تدارکات آن
مسئله 1134: به کشتن شکار بیابانی یا اشاره یا راهنمائی نمودن کسی را برای کشتن آن در هر سه صورت جزا لازم می‌شود، جزا، یعنی دو نفر عادل با بینایی کامل قیمت آن شکار را در جائی که کشته شده، یا در نزدیک‌ترین محل وقوع قتل سنجش نمایند آنگاه حاجی محرم اختیار دارد که به قیمت آن گوسفندی خریداری نماید و ذبح کند، یا گندم بخرد و به هر مسکین یک من گندم، و یا در عوض یک من گوسفند یک من گندم یک روز روزه بگیرد، و در کم‌تر از یک من که احیانا باقیمانده آن را خیرات کند، یا بعوض آن یک روز روزه بگیرد.
مسئله 1135: به کشتن حیوانات درنده مثل گرگ، پلنگ و غیره بر محرم جزاء لازم است، ولی باید قیمت آنان از قیمت گوسفندی تجاوز نکند.
مسئله 1136: به قطع کردن عضو، یا زخمی نمودن، و یا کندن موی حیوانات جزا لازم است، باید هرچه به حیوان لطمه وارد شده است همان اندازه خیرات نماید.
مسئله 1137: به قطع قوه دفاعیه مثل بال، و دست و پای حیوان تمام قیمت آن بر احرام دارنده لازم می‌گردد.
مسئله 1138: به شکستن تخم پرندگان یا کندن گیاه، یا درخت بی‌صاحب جزا لازم است، البته به کندن فریز و درخت خشک چیزی لازم نمی‌شود.
مسئله 1139: اگر شخص احرام دارنده شکار نماید گوشت آن شکار حرام است، ولی ذبح حیوانات اهلی برایش جائز است و گوشت آن حلال است.
مسئله 1140: به کشتن مار، کژدم، گرگ و سگ حمله کننده، موش، زاغ، پشه، کیک، شپش، کنه، زنبور، خارپشت، لاک پشت، سوسمار، کلپاسه، پروانه و حمله کنندگان موذی چیزی لازم نمی‌شود. البته بدون ضرورت به هیچ حیوان اذیت نرساند.
مسئله 1141: به کشتن ملخ یا مانند آن محرم یا خرما یا قدری طعام خیرات بدهد.
مسئله 1142: به تراشیدن سر یا پوشیدن لباس دوخته، یا استعمال خوشبوئی‌ها در موقع ضرورت محرم بین سه کار مختار است: 1) ذبح گوسفند، 2) طعام دادن شش نفر مسکین، 3) روزه گرفت سه روز.
مسئله 1143: اگر کسی در مسافرت حج بعد از زوال یعنی بعد از داخل شدن وقت ظهر روز نهم تا طلوع صبح صادق روز دهم به زمین عرفات نرسد اگر چه لحظه ای باشد حجش فوت می‌گردد، و باید تمام اعمال باقیمانده را انجام دهد، و در سال آینده حج قضائی بجا آورد.
مسئله 1144: در تمام ممنوعات ذکر شده جریمه حاجی قران دو برابر است مگر در تجاوز از میقاتجا بدون احرام و هدیه شکرانه که مردم قربانی می‌نامند. در این مورد مثل حاجی تمتع بر حاجی قران نیز یک گوسفند لازم است.
جنایاتی که با ارتکاب آن‌ها صدقه لازم می‌شود
مسئله 1145: صدقه به معنی خیرات دادن و آن عبارت از مقداری است که حاجی پس از ارتکاب خلاف، بنا به رای خود به فقراء می‌دهد و در ده(10) مورد باید صدقه بپردازد:
1) خوشبوئی زدن یا مالیدن روغن یا حنا به بعضی از یک عضو بدن.
2) پوشیدن لباس دوخته کم‌تر از دوازده ساعت.
3) تراشیدن کم‌تر از یک چهارم سر باریش، یا یکی از دو بغل یا ناف یا گردن.
4) تراشیدن سر دیگری را.
5) کوتاه کردن بعضی از ناخن‌های دست و پا را به شرطی که به پنج انگشت نرسد، و اگر به پنچ انگشت رسید ذبح گوسفند لازم است اگرچه متفرقه باشد.
6) طواف قدوم یا طواف وداع را بی‌وضوء انجام دادن.
7) ترک یک چرخ یا دو چرخ را از طواف وداع.
8) ترک یک یا دو چرخ از صفا و مروه.
9) نزدن یک یا دو یا سه عدد از ریگ‌های روز اول.
10) نزدن نه عدد از ریگ‌های روز یازدهم و دوازدهم را، و اگر ده عدد را نزد، ذبح گوسفند لازم می‌شود.
مسئله 1146: هرگاه حاجی تمتعی یا حاجی قران از خریدن گوسفند برای ذبح عاجز بودند می‌توانند ده روز روزه بگیرند، سه روز پیش از عید قربان که این سه روز، هفتم و هشتم و نهم ذی الحجة باشد، و هفت روز بعد از ایام تشریق یعنی بعد از روز دوازدهم یا هر موقعی دیگر، و اگر پیش از عید سه روز روزه نگرفت کشتن گوسفند لازم است، و به روزه گرفتن جبران نمی‌گردد.
مسئله 1147: هدیه حاجی تمتع و قران و هدیه‌های نفلی مختص به زمین حرم است که باید در زمین حرم ذبح گردد، و مختص به روز عید قربان است.
مسئله 1148: خوردن از گوشت هدیه برای ثروتمندان و صاحبش جائز است، و خوردن از گوسفندی که برای کفاره ذبح می‌شود برای ثروتمندان و خود شخص جائز نیست.
مسئله 1149: گوسفندانی که حجاج برای کفارات و نذورات و جنایات و ذبح احصار که حاجی احرام برای حج می‌بندد و از رفتن مانعی پیش می‌آید، باید گوسفندی ذبح نماید، ذبح می‌نمایند مختص به زمین حرم است نه به روز عید.
مسئله 1150: قانون کلی در احکام شرعی مطابق مذهب حنفی اینست که: شخص می‌تواند ثواب عملی خیر خود را مثل نماز، یا روزه، یا صدقات و غیره برای دیگری بگرداند مثلا دو رکعت نماز می‌خواند ثوابش را به روح پدر یا مادر یا دوست خود می‌بخشد.
تذکر لازم: عبادات بر سه قسم است:
1) مالی خالص مثل زکات و صدقه فطر.
2) بدنی خالص مثل نماز.
3) مالی و بدنی مثل حج.
مسئله 1151: در عبادت مالی مثل زکات نیابت در حالت اختیار و اضطرار جائز است، مثلا برای تقسیم پول زکات با اینکه خود شخص قدرت دارد کسی را نائب می‌گیرد.
مسئله 1152: در عبادت بدنی مثل نماز به هیچ عنوان نائب گرفتن صحیح نیست، مثلا شخص نمی‌تواند بجای شخص دیگر نماز بخواند، چه آن شخص مریض باشد چه صحیح و چه زنده و چه مرده.
مسئله 1153: در عبادت مالی و بدنی مثل حج اگر حج فرض باشد و خود شخص از اداء به واسطه مریضی یا پیری عاجز باشد، می‌تواند برای اداء حج نائب بگیرد، ولی مریضی آن مرضی باشد که در آینده از بهبودی آن مایوس است، در حج نفل با صحت و قدرت بر انجام حج نائب گرفتن جائز است.
مسئله 1154: اگر شخص پس از فوت پدر و مادر و یا برادر برای آن‌ها حج نمود جائز است، و خداوند متعال ثوابش را به آن‌ها می‌رساند.
احکام و فضیلت زیارت مدینه منوره[2]
پیشوایان چهارگانه سنت متفق میباشند برای اینکه زیارت روضه مطهر حضرت خاتم النبین علیه الصلوة والسلام از بهترین مستحبات است. امام ابن همام: در فتح القدیر می‌فرماید: کسی که برایش رفتن به زیارت روضه رسول مقبول صل الله علیه و آله و سلم مقدور باشد نزدیک به وجوب است که به زیارت برود. رسول اکرم صل الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند: «مَنْ زَارَ قَبْرِي وَجَبَتْ لَهُ شَفَاعَتِي». یعنی هر کس زیارت نماید قبر مرا واجب می‌شود برای او شفاعت من.[3]
و نیز فرموده‌اند: «مَنْ جَاءَنِي زَائِرًا لا يَعْلَمُهُ حَاجَةً إِلا زِيَارَتِي كَانَ حَقًّا عَلَيَّ أَنْ أَكُونَ لَهُ شَفِيعًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ»[4]. یعنی کسی که بیاید به زیارت من و غیر از این مقصدی نداشته باشد، ثابت است بر من در روز قیامت او را شفاعت نمایم. و نیز فرموده‌اند: «مَنْ حَجَّ فَزَارَ قَبْرِي بَعْدَ مَوْتِي كَانَ كَمَنْ زَارَنِي فِي حَيَاتِي»[5]. یعنی کسی که حج بجا آورد و قبر مرا زیارت نماید بعد از وفات من، مثل این است که در حیات من مرا زیارت نموده است.
مسئله 1155: زیارت مدینه منوره قبل از حج یا بعد از حج فرقی ندارد ولی عده ای از علماء بعد از حج بهتر دانسته‌اند.
مسئله 1156: ثواب اداء یک نماز در مسجد حضرت رسول صل الله علیه و آله و سلم مساوی است با ادای پنجاه هزار نماز.
آداب داخل شدن به مسجد حضرت رسول صل الله علیه و آله و سلم و آداب زیارت
1) داخل شدن به مسجد نبوی با آرامش و وقار.
2) اینکه زائر پاکیزه و خوشبو باشد و با لباس تمیز داخل شود.
3) اینکه قدم راست خود را در مسجد بگذارد و بگوید:
«أَعُوْذُ بِاللهِ الْعَظِيْمِ، وَبِوَجْهِهِ الْكَرِيْمِ، وَسُلْطَانِهِ الْقَدِيْمِ مِنَ الشَّيْطَانِ الَّرَجِيْمِ، السَّلاَمُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكاَتُهُ، السَّلاَمُ عَلَيْنَا وَعَلَى عِبَادِ اللهِ الصَّالِحِيْنَ، اللَّهُمَ اغْفِرْ لِي ذُنُوبِي وَافْتَحْ لِي أَبْوَابَ رَحْمَتِكَ».
یعنی: بخدای بزرگ و به ذات با کرم، و پادشاهی قدیمی آن، پناه می‌برم از شر شیطان رانده شده. سلام بر تو باد ای پیغمبر! و رحمت خدا و برکات او، سلام بر ما و بندگان نیکوکار. ای خدایا گناهان مرا ببخش و درهای رحمت خود را به سوی من بگشای.
4) موقعی که داخل مسجد نبوی گردید و قصد زیارت روضه مطهره را داشت، اولا دو رکعت نماز تحیة المسجد بخواند، و بعد از اتمام نماز سپاس و ستایش خداوند متعال را بر این نعمت عظمی بجا آورد، و برای قبول زیارت از خدا مسئلت بخواهد.
زیارت کننده روبروی قبر مبارک ایستاده شود در حالیکه پشت به قبله نموده با کمال ادب بدون اینکه به پنجره‌ها نزدیک شود، و بدون بوسه زدن به آواز نرم و آهسته «الصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلَیکَ یَا رَسُوْلَ اللهِ». را بخواند و دعاهائی که شامل صلوات و سلام می‌باشد در کتب ادعیه موجود است چنانچه از آن کتاب‌های دعا استفاده نمود بسیار خوب است.
بعد از اینکه از زیارت رسول خدا فارغ شد به اندازه یک زرع بالاتر رود و بر حضرت ابوبکر صدیق رضی الله عنه سلام بگوید، و مقداری بالاتر بر جناب عمر فاروق رضی الله عنه سلام بگوید، و بعدا دعا برای خود و مؤمنین و کسانی که او را سفارش نموده‌اند.
تمام شد، بعد از عصر روز یکشنبه ششم شهر جمادی الأول سال یکهزار و چهار صد و سه هجری. (1403هـ).
أحقر الطلبة: غلام أحمد موحدی.
[1]- ترجمه: بىگمان «صفا» و «مروه» از شعائر خدا هستند.
[2]- سفر به قصد مسجد رسول الله صل الله علیه و آله و سلم برای زیاد کسب اجر و ثواب خواندن نماز می‌کند بعد وقتی که آنجا رسید در مسجد النبی نماز می‌خواند و زیارت قبر شریف رسول الله صل الله علیه و آله و سلم هم می‌کند.
[3]- این حدیث ضعیف می‌باشد و استدلال به آن جایز نمی‌باشد و هیچ حدیثی در مسأله زیارت قبر شریف رسول الله صل الله علیه و آله و سلم به ثبوت نرسیده ولی اگر کسی به مدینه سفر کرد به قصد نماز خواندن در مسجد النبی مستحب است که قبر رسول الله صل الله علیه و آله و سلم هم زیارت کند. (مُصحح)
[4]- این حدیث ضعیف می‌باشد و استدلال به آن جایز نمی‌باشد. (مصحح)
[5]- این حدیث ضعیف می‌باشد و استدلال به آن جایز نمی‌باشد. (مصحح)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر