نیاز بشر به دین، همانند نیاز بدن به روح است، همان‌طور که اگر روح نباشد بدن از کار می‌‌افتد، به همین صورت اگر ملتی دین نداشته باشد، دنیا و آخرتش نابود خواهد شد.
حقیقت دعوت، دعوت به سوی الله است که به مردم الله را با اسم‌‌ها، صفات، افعال، خزینه‌‌ها، وعده‌‌ها، وعیدها معرفی کنیم و نعمت‌‌ها و خوبی‌‌های الهی را به آن‌ها بازگو و معرفی نماییم. دین، شریعت، آیات پاداش‌‌ها و عذاب‌‌های الله را به مردم برسانیم.
آری، الله را با اسم‌‌ها و صفات و افعالش معرفی می‌کنیم تا به عظمت و بزرگی‌‌اش اعتراف کنند. و الله را با علم و قدرتش معرفی می‌کنیم تا از او بترسند و بیم داشته باشند. خزینه‌‌های الله را به مردم معرفی می‌کنیم تا از او تعالی بخواهند و دعا کنند. وعده‌‌های الله را به مردم بازگو کنیم تا به سوی اطاعتش بشتابند و مردم را با وعیدهای الله آشنا می‌کنیم تا از معصیت و نافرمانیش دوری نمایند. و نعمت‌‌ها و احسان الله را معرفی می‌کنیم تا شکر آن‌را بجا آورند. دین الله را به مردم معرفی می‌کنیم تا الله را با کمال محبت، تعظیم و فروتنی مطابق شریعت رسول الله عبادت کنند.
الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿وَمَنۡ أَحۡسَنُ قَوۡلٗا مِّمَّن دَعَآ إِلَى ٱللَّهِ وَعَمِلَ صَٰلِحٗا وَقَالَ إِنَّنِي مِنَ ٱلۡمُسۡلِمِينَ٣٣﴾ [فصلت: 33]: «و چه کسی خوش گفتارتر است از کسی‌که به سوی الله دعوت کند، و کار شایسته انجام دهد، و گوید: (بی شک من از مسلمانان هستم؟!)».
به این وسیله قلب سرشار از ایمان میشود تا جایی‌‌که تمام اعضای بدن با کمال محبت و تعظیم تسلیم اطاعت و عبادت الله میشود.
و اصل دعوت برای دعوتگر نکته تمرکزی است تا ایمانش افزایش یابد و اعمال و اخلاقش اصلاح و نیکو گردد. الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿وَٱلَّذِينَ جَٰهَدُواْ فِينَا لَنَهۡدِيَنَّهُمۡ سُبُلَنَاۚ وَإِنَّ ٱللَّهَ لَمَعَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ٦٩﴾ [العنکبوت: 69]: «و کسانی‌که در راه ما (کوشش و) جهاد کنند؛ قطعاً به راه‌های خویش هدایتشان می‌کنیم، و قطعاً الله با نیکوکاران است».
و دعوتگر در دعوت به مردم، فطرتی را که الله نسل انسان را در هنگام آفرینش بر آن سرشته است، متذکر میشود که آنان را بر خودشان گواه گرفت. الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿وَإِذۡ أَخَذَ رَبُّكَ مِنۢ بَنِيٓ ءَادَمَ مِن ظُهُورِهِمۡ ذُرِّيَّتَهُمۡ وَأَشۡهَدَهُمۡ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ أَلَسۡتُ بِرَبِّكُمۡۖ قَالُواْ بَلَىٰ شَهِدۡنَآۚ أَن تَقُولُواْ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ إِنَّا كُنَّا عَنۡ هَٰذَا غَٰفِلِينَ١٧٢﴾ [الأعراف: 172]: «و (به یاد بیاور) هنگامی‌که پروردگارت از پشت فرزندان آدم، نسل آن‌ها را برگرفت، و ایشان را بر خودشان گواه ساخت، (و فرمود:) (آیا من پروردگار شما نیستم؟) گفتند: (آری، (هستی) گواهی می‌دهیم). و (این گواهی بدین خاطر بود که مبادا) در روز قیامت بگویید: (ما از این، بی‌خبر بودیم)».
به این ترتیب دعوتگر این عهد و پیمان را به مردم یاد آور میشود تا پروردگار خود را که از پیش به وحدانیتش گواهی داده‌‌اند، عبادت کنند. الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿فَذَكِّرۡ إِنَّمَآ أَنتَ مُذَكِّرٞ٢١ لَّسۡتَ عَلَيۡهِم بِمُصَيۡطِرٍ٢٢ إِلَّا مَن تَوَلَّىٰ وَكَفَرَ٢٣ فَيُعَذِّبُهُ ٱللَّهُ ٱلۡعَذَابَ ٱلۡأَكۡبَرَ٢٤ إِنَّ إِلَيۡنَآ إِيَابَهُمۡ٢٥ ثُمَّ إِنَّ عَلَيۡنَا حِسَابَهُم٢٦﴾ [الغاشیة: 21-26]: «(ای پیامبر) پند بده، که تو تنها پند دهنده‌ای. تو بر آن‌ها مسلط (و چیره) نیستی (که بر ایمان مجبورشان کنی). مگر کسی‌که روی گرداند و کافر شود. سپس الله با عذاب بزرگ او را عذاب میکند. قطعا بازگشت آن‌ها به سوی ماست. سپس به طور قطع حساب‌شان (نیز) با ماست».
لطف و عنایت الله در فرستادن رسولان
رحمت الله همه چیز را فراگرفته و از رحمت الهی بر بندگانش است که نعمتهای بی‌شماری به آن‌ها داده و رسولان را برای هدایتشان فرستاده و بر آنان کتاب‌‌ها نازل کرده است تا به مردم پروردگار، خالق و رازق‌‌شان را معرفی کنند و برایشان شرح دهند که چه کارهایی باید بکنند تا الله خشنود شود و مردم را به اطاعت و عبادت الله یکتایی که شریکی ندارد، دعوت دهند. و توضیح دهند که الله برایشان چه چیز از ثواب برای فرمانبرداران و عذاب برای سرکشان آماده کرده است.
الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿وَلَقَدۡ بَعَثۡنَا فِي كُلِّ أُمَّةٖ رَّسُولًا أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱجۡتَنِبُواْ ٱلطَّٰغُوتَۖ فَمِنۡهُم مَّنۡ هَدَى ٱللَّهُ وَمِنۡهُم مَّنۡ حَقَّتۡ عَلَيۡهِ ٱلضَّلَٰلَةُۚ فَسِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَٱنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُكَذِّبِينَ٣٦﴾ [النحل: 36]: «یقیناً ما در (میان) هر امت پیامبری را فرستادیم که: «الله یکتا را عبادت کنید، و از طاغوت دوری نمایید». سپس الله برخی از آنان را هدایت کرد و بر برخی از آنان گمراهی محقق گشت، در زمین بگردید، آنگاه بنگرید عاقبت تکذیب کنندگان چه شده است؟».
و از رحمت الله بر بندگانش است که هرگاه ایمان مردم ضعیف می‌‌شد و به دام شرک گرفتار می‌‌شدند، رسولان را می‌‌فرستاد تا آن‌ها را به عقیده توحید و عبادت فقط الله و دوری از عبادت غیر الله دعوت دهند.
و هر پیامبری فقط به سوی قوم خودش فرستاده می‌‌شد تا آن که الله نبوت و رسالت را با خاتم و سردار پیامبران و رسولان، پیامبر ما محمد صل الله علیه و آله و سلم خاتمه و تمام نمود. به این ترتیب الله رسولش، محمد صل الله علیه و آله و سلم را به نبوت و رسالت انتخاب نمود و او را با هدایت و دین حق برای همه مردم فرستاد و رسالتش را ابلاغ و امانتش را ادا کرد و امت را نصیحت و در راه الله جهاد نمود و امتش را بر راه روشنی گذاشت که شب آن مانند روزش روشن است و جز فرد هلاک شونده از آن منحرف نمی‌‌شود.
1- الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿هُوَ ٱلَّذِي بَعَثَ فِي ٱلۡأُمِّيِّۧنَ رَسُولٗا مِّنۡهُمۡ يَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِهِۦ وَيُزَكِّيهِمۡ وَيُعَلِّمُهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحِكۡمَةَ وَإِن كَانُواْ مِن قَبۡلُ لَفِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ٢﴾ [الجمعة: 2]: «او کسی است که در میان درس ناخواندگان رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آنان می‌خواند، و آن‌ها را پاک (و تزکیه) میکند و به آنان کتاب (قرآن) و حکمت (سنت) می‌آموزد، و اگر چه پیش از این در گمراهی آشکار بودند».
2- الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿هُوَ ٱلَّذِيٓ أَرۡسَلَ رَسُولَهُۥ بِٱلۡهُدَىٰ وَدِينِ ٱلۡحَقِّ لِيُظۡهِرَهُۥ عَلَى ٱلدِّينِ كُلِّهِۦ وَلَوۡ كَرِهَ ٱلۡمُشۡرِكُونَ٩﴾ [الصف: 9]: «او کسی است که پیامبر خود را با هدایت و دین حق فرستاد تا آن‌را بر همهی ادیان غالب گرداند، هرچند مشرکان خوش نداشته باشند».
پیامبر ما، محمد صل الله علیه و آله و سلم افضل انبیا و رسولان است و امتش برترین و آخرین امت‌‌ها است. که رسالتش را ابلاغ و امانتش را ادا و امتش را نصیحت و در راه الله حق جهاد را ادا کرده است.
پیامبر ما صل الله علیه و آله و سلم در سرزمینی مشخص که جزیرة العرب است، در زمان مشخص بیست و سه سال با دعوت مردم به دین الله قیام نمود و در مدت رسالت خود تا توانست مردم آن زمان را دعوت داد و دعوت را از خانواده و خویشاوندان نزدیک خود و سپس قبیله‌‌اش و اهالی مکه و اطرافش شروع نمود و در ادامه همهی عرب‌‌ها و همه مردم را دعوت داد و توضیح داد که پیامبر از جانب الله به سوی تمام مردم و رحمت برای جهانیان است، در اواخر عمر مبارک مردم گروه گروه به دین الله ایمان می‌‌آوردند و سپس الله ایشان را از دنیا برد.
1- الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ إِلَّا كَآفَّةٗ لِّلنَّاسِ بَشِيرٗا وَنَذِيرٗا وَلَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَعۡلَمُونَ٢٨﴾ [سبأ: 28]: «و (ای پیامبر!) ما تو را برای همهی مردم؛ جز بشارت دهنده و بیم دهنده نفرستادیم، و لیکن بیش‌تر مردم نمی‌دانند».
2- الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ إِلَّا رَحۡمَةٗ لِّلۡعَٰلَمِينَ١٠٧﴾ [الأنبیاء: 107]: «و (ای پیامبر!) تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم».
الله با بعثت محمد صل الله علیه و آله و سلم به فرستادن انبیا و رسولان خاتمه داد و با این امت به دیگر امت‌‌ها پایان داد و وظیفه‌‌ی انبیا و رسولان را که دعوت به سوی الله در مشرق و مغرب زمین است، تا قیامت به این امت داد، به همین دلیل این امت برترین امت‌‌ها در دنیا و آخرت است و بیش‌تر بهشتیان از این امت خواهد بود.
و به خاطر عظمت این کار و ارزش و شرافت این وظیفه و سنگینی این مسئولیت بود که الله از همان روز اول این امت را همانند انبیا تربیت نمود و از بین دیگر امت‌‌ها برگزید و انتخاب نمود و به خاطر قیام برای دعوت به سوی الله، این امت را با چهار تاج، تاج گذاری شده و از دیگر امت‌‌ها برتری داد:
اول: تاج بهترین بودن: الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿كُنتُمۡ خَيۡرَ أُمَّةٍ أُخۡرِجَتۡ لِلنَّاسِ تَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَتَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَتُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِۗ وَلَوۡ ءَامَنَ أَهۡلُ ٱلۡكِتَٰبِ لَكَانَ خَيۡرٗا لَّهُمۚ مِّنۡهُمُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَأَكۡثَرُهُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ١١٠﴾ [آل عمران: 110]: «شما بهترین امتی هستید که برای [نجات و سعادت] مردم [به میدان جهاد و دعوت] بیرون آمده‌اند و امر به معروف [اسلام و توحید] و نهی از منکر [کفر و شرک] می‌کنید و به الله ایمان دارید و اگر اهل کتاب ایمان آورند، برای آنان بهتر است. [ولى تنها] برخی از آن‌ها با ایمانند و اکثر آن‌ها فاسق [و خارج از عقیده‌ی صحیح و توحید الوهیت] مى‌باشند».
دوم: تاج انتخاب و برگزیده شدن: الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿وَجَٰهِدُواْ فِي ٱللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِۦۚ هُوَ ٱجۡتَبَىٰكُمۡ وَمَا جَعَلَ عَلَيۡكُمۡ فِي ٱلدِّينِ مِنۡ حَرَجٖۚ مِّلَّةَ أَبِيكُمۡ إِبۡرَٰهِيمَۚ هُوَ سَمَّىٰكُمُ ٱلۡمُسۡلِمِينَ مِن قَبۡلُ وَفِي هَٰذَا لِيَكُونَ ٱلرَّسُولُ شَهِيدًا عَلَيۡكُمۡ وَتَكُونُواْ شُهَدَآءَ عَلَى ٱلنَّاسِۚ فَأَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتُواْ ٱلزَّكَوٰةَ وَٱعۡتَصِمُواْ بِٱللَّهِ هُوَ مَوۡلَىٰكُمۡۖ فَنِعۡمَ ٱلۡمَوۡلَىٰ وَنِعۡمَ ٱلنَّصِيرُ٧٨﴾ [الحج: 78]: «و در راه الله جهاد کنید، چنان که سزاوار جهاد (در راه) او است، او شما را بر گزید، و در دین برای شما هیچ سختی (و تنگنایی) قرار نداد، (همان) آیین پدرتان ابراهیم است، او (الله) پیش از این (در کتاب‌های پیشین) و در این (قرآن نیز) شما را مسلمان نامید، تا پیامبر گواه بر شما باشد و شما گواهان بر مردم باشید، پس نماز را بر پا دارید و زکات را بدهید، و به [دین] الله تمسک جویید، که او مولای شماست، چه خوب مولا، و چه خوب یاوری است».
سوم و چهارم: وسط بودن و شاهد بودن:
الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿وَكَذَٰلِكَ جَعَلۡنَٰكُمۡ أُمَّةٗ وَسَطٗا لِّتَكُونُواْ شُهَدَآءَ عَلَى ٱلنَّاسِ وَيَكُونَ ٱلرَّسُولُ عَلَيۡكُمۡ شَهِيدٗاۗ﴾ [البقرة: 143]: «و همچنین شما را امت میانه قرار دادیم، تا بر مردم گواه باشید، و پیامبر هم بر شما گواه باشد».
برترین قرن‌‌ها، قرنی است که پیامبر و اصحابش در آن زندگی می‌‌کردند، همان‌‌ها که به خاطر پنج صفت ذیل بهترین امت‌‌ها شده‌‌اند:
ایمان .. عبادت .. دعوت .. علم و آموزش .. جهاد در راه الله.
و آنگاه که الله به این امت این دین را داد و آن را با وظیفه‌‌ی انبیا و رسولان که دعوت به سوی الله است، ارزش و احترام بخشید، از سرزمین‌‌ها، بندگان و در هر زمان عرصه‌‌هایی برای دعوت اسلامی در شرق و غرب تا قیامت باقی گذاشت.
رسول الله در بین اصحاب خود تا جایی در دعوت تلاش نمود که دو مسئله در بین‌‌شان پدید آمد:
دین در زندگی اصحاب اجرایی و عملی شد و دین در زندگی مردم پدید آمد و اصحاب آموخته بودند که دعوت دیگر سرزمین‌‌ها و بندگان تا قیامت به عهده امت اوست. و اصحاب بخوبی فهمیده بودند که فرد مسلمان به خاطر ترک تکلیف فردی که عبادت است و ترک تکلیف اجتماعی که دعوت است، بازخواست خواهد شد. سپس پیامبر بعد از ابلاغ آشکار و گذاشتن امت بر صراط مستقیم، وفات کرد.
1- الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿كُنتُمۡ خَيۡرَ أُمَّةٍ أُخۡرِجَتۡ لِلنَّاسِ تَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَتَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَتُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِۗ﴾ [آل عمران: 110]: «شما بهترین امتی هستید که برای [نجات و سعادت] مردم [به میدان جهاد و دعوت] بیرون آمده‌اند و امر به معروف [اسلام و توحید] و نهی از منکر [کفر و شرک] می‌کنید و به الله ایمان دارید».
2- الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿وَلۡتَكُن مِّنكُمۡ أُمَّةٞ يَدۡعُونَ إِلَى ٱلۡخَيۡرِ وَيَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَيَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ١٠٤ وَلَا تَكُونُواْ كَٱلَّذِينَ تَفَرَّقُواْ وَٱخۡتَلَفُواْ مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَهُمُ ٱلۡبَيِّنَٰتُۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ١٠٥﴾ [آل عمران: 104-105]: «و باید از میان شما، گروهی باشند که (مردم را) به خیر[قرآن و سنت صحیح] دعوت کنند، و به معروف [احکام اسلامی] دستور دهند و از منکر [کفر، شرک و بدعت] منع کنند، و همین‌‌هایند که رستگارند. و مانند کسانی نباشید که پراکنده شدند و اختلاف کردند پس از آن‌که دلایل روشن برایشان آمد، و اینان برایشان عذاب بزرگی است».
3- الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿قُلۡ هَٰذِهِۦ سَبِيلِيٓ أَدۡعُوٓاْ إِلَى ٱللَّهِۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا۠ وَمَنِ ٱتَّبَعَنِيۖ وَسُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ وَمَآ أَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ١٠٨﴾ [یوسف: 108]: «(ای پیامبر!) بگو: «این راه من است، من با بصیرت (کامل) به سوی الله دعوت می‌کنم، و کسانی‌که از من پیروی کردند (نیز چنین می‌کنند) و الله پاک و منزه است، و من از مشرکان نیستم»».
تردیدی نیست که بصیرت با علم، قبل از دعوت در فرد پدید می‌‌آید و نرمی باید با دعوت همراه باشد اما صبر در هنگام دعوت و بعد از دعوت الزامی است.
4- عبدالله بن مسعود رضی الله عنه روایت میکند که رسول الله صل الله علیه و آله و سلم فرمود: (بهترین مردم، کسانی هستند که در زمان من بسر می‌برند (صحابه). و بعد، کسانی‌که بعد از آن‌ها می‌آیند (تابعین). و سپس کسانی‌که پس از آن‌ها می‌آیند (تبع تابعین). و بعد از آنان، کسانی می‌آیند که گاهی قبل از سوگند خوردن، گواهی می‌دهند و گاهی قبل از گواهی دادن، سوگند می‌خورند).[1]
قیام اصحاب پیامبر صل الله علیه و آله و سلم برای دعوت به سوی الله
اصحاب پیامبر از ایشان ابزار و روش‌‌های دعوت را به صورت عملی آموخته بودند و بعد از ایشان رسالت دعوت را بدوش کشیدند، در نتیجه به خاطر دعوت مردم به دین الله استراحت، آسایش و خواسته‌‌های خود را قربانی کردند و از وطن، خانواده و اموال خود به خاطر اعلای کلمه الله گذشتند و جان، مال و عمر خود را برای ترویج دین اسلام در سراسر عالم فدا نمودند.
آری، اصحاب پیامبر دعوتگرانی به سوی الله شده بودند که مسئولیت رساندن «لا اله الا الله» را بدوش کشیده بودند که به تمام خانه‌‌ها در مشرق و مغرب در شام و عراق .. در مصر و شمال آفریقا .. در روسیه و ماوراء النهر .. و دیگر کشورها .. رساندند و اسلام در تمام این سرزمین‌‌ها منتشر شد و توحید جای شرک .. ایمان جای کفر را گرفت و در این سرزمین‌‌ها علما و دعوتگران .. عابدان و زاهدان .. نیکوکاران و مجاهدانی به میدان هدایت مردم آمدند تا جایی که هر مسلمانی را آن شرایط شاد و خرسند می‌نمود.
آری، مهاجران هرچه داشتند به خاطر دین ترک کردند و انصار هرچه داشتند به خاطر دین فدا نمودند، در نتیجه دین فراگیر و همه جا منتشر شد و امنیت محقق گردید.
آری، آنان بهترین انسان‌‌های قرن‌‌ها بودند .. آن‌ها کسانی بودند که الله از آن‌ها اعلان رضایت کرد و آن‌ها نیز از لطف و احسانی که الله به آن‌ها کرده بود، خرسند و خوشنود بودند. آنان بودند که به عهدی که با الله بسته بودند صادقانه وفاداری کردند و مهاجران، انصار و کسانی‌که به خوبی از آن‌ها پیروی کردند، همان‌‌ها بودند. الله از همه آنان راضی باد و آنان نیز از الله راضی بودند. الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿وَٱلسَّٰبِقُونَ ٱلۡأَوَّلُونَ مِنَ ٱلۡمُهَٰجِرِينَ وَٱلۡأَنصَارِ وَٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُم بِإِحۡسَٰنٖ رَّضِيَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُ وَأَعَدَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي تَحۡتَهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدٗاۚ ذَٰلِكَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ١٠٠﴾ [التوبة: 100]: «و پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار، و کسانی‌که به نحوه احسن از آن‌ها پیروی کردند، الله از آن‌ها خشنود گشت، و آن‌ها (نیز) از او خشنود شدند، و برای آن‌ها باغ‌هایی (از بهشت) آماده کرده است، که نهرها از زیر (درختان) آن جاری است، جاودانه در آن خواهند ماند، این است کامیابی بزرگ».
مقدم دانستن کارهای دینی بر کارهای دنیوی
آنگاه که پیامبر و اصحاب برنامه‌‌های جهاد و دعوت را بر کسب و کارهای زندگی دنیوی مقدم دانستند، در زندگیشان با کم بود اموال و امکانات رفاهی روبرو شدند. اما در مقابل ایمان و اعمال نیک‌‌شان افزوده شد و حقیقت اخلاق در زندگیشان به نمایش در آمد و فتوحات زیاد شد و خیر و امنیت فراگیر گردید. اما در این زمان وقتی بیش‌تر مسلمانان کار و کاسبی را بر جهاد و دعوت ترجیح دادند، اموال و امکانات رفاهی زیادی به دست آوردند لیکن در مقابل ایمان و اعمال نیک‌‌شان ضعیف و کم شده است و این دو پیامد داشته است:
اول: مثل یهودیان به جمع آوری اموال پرداختند.
دوم: مثل نصارا به شهوترانی روی آوردند.
آری، وقتی هدف مسلمانان در زندگی تغییر کرد؛ توجه و اهمیت به دنیا و تن پروری پررنگ گردید. و اهمیت به دین و روان ضعیف شد و نیروها و تلاش‌‌ها برای دنیا متمرکز گردید و دین همانند بچه یتیمی شده است که بین مردم می‌‌چرخد و کسی را پیدا نمی‌کند که سرپرستی‌‌اش را به عهده بگیرد؛ زیرامردم سرگرم دنیا و شهوت‌‌های خود هستند، به همین دلیل شر و فساد بیش‌تر دنیا را گرفته است و آنچه رایج است و فراگیر بزرگتر و فراگیرتر از آن است که بتوان توصیفش نمود. و هرگز آخر این امت اصلاح نخواهد شد مگر با آنچه اول این امت از ایمان، یقین، عبادت، دعوت و جهاد در راه الله اصلاح شده است. الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿۞أَجَعَلۡتُمۡ سِقَايَةَ ٱلۡحَآجِّ وَعِمَارَةَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ كَمَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَجَٰهَدَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِۚ لَا يَسۡتَوُۥنَ عِندَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ١٩ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡ أَعۡظَمُ دَرَجَةً عِندَ ٱللَّهِۚ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡفَآئِزُونَ٢٠ يُبَشِّرُهُمۡ رَبُّهُم بِرَحۡمَةٖ مِّنۡهُ وَرِضۡوَٰنٖ وَجَنَّٰتٖ لَّهُمۡ فِيهَا نَعِيمٞ مُّقِيمٌ٢١ خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدًاۚ إِنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥٓ أَجۡرٌ عَظِيمٞ٢٢﴾ [التوبة: 19-22]: «آیا آب دادن به حجاج، و آباد ساختن مسجد الحرام را، همچون (عمل) کسی‌که به الله و روز قیامت ایمان آورده و در راه الله جهاد کرده است، برابر می‌گیرید؟! (خیر، آن‌ها) نزد الله برابر نیستند، و الله گروه ستمکاران را هدایت نمی‌کند. (مقام) کسانی‌که ایمان آوردند، و هجرت کردند، و با اموال‌شان و جان‌های‌شان در راه الله جهاد کردند، نزد الله برتر (و بلند مرتبه‌تر) است، و آن‌ها همان رستگارانند. پروردگارشان آن‌ها را به رحمتی از نزد خود و خشنودی (خویش) و به باغ‌هایی (از بهشت) که درآن نعمتهای جاویدانه دارند، بشارت میدهد. همواره در آن جاودانند، قطعاً اجر (و پاداش) بزرگ نزد الله است».
هرکس ایمان بیاورد و عبادت کند و مردم را به دین الله دعوت دهد، الله او را با کرامت‌‌هایی محترم و ارجمند خواهد گرداند که مهم‌‌ترین آن‌ها به شرح ذیل هستند:
الله او را عزت میدهد، هر چند شرایط عزت را نداشته باشد. همان طور که به بلال و سلمان عزت داد و پایبند و عمل به همه برنامه‌‌ها و دستورات دین را برایش محبوب و دوست داشتنی می‌‌گرداند تا جایی که مردم را به آن دعوت میدهد و لذت عبادت را در قلبش احساس میکند.
و الله محبتش را در دل مردم قرار میدهد که او را دوست می‌‌دارند و بساط باطل را از اطرافش درهم می‌‌پیچد و او را با نصرت و یاریش پشتیبانی میکند، دعاهایش را اجابت می‌‌نماید، هیبتش را در دل مردم می‌‌اندازد، برایش پاداشی همانند پاداش کسانی‌که دعوت داده و به وسیله‌‌اش هدایت شده است، میدهد و به او استقامت و هدایت می‌‌بخشد و او را سبب هدایت بشر قرار میدهد.
1- الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَقُولُواْ قَوۡلٗا سَدِيدٗا٧٠ يُصۡلِحۡ لَكُمۡ أَعۡمَٰلَكُمۡ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۗ وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَقَدۡ فَازَ فَوۡزًا عَظِيمًا٧١﴾ [الأحزاب: 70-71]: «ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! از الله بترسید، و سخن درست (و حق) بگویید. تا (الله) کارهای‌تان را برای‌تان اصلاح گرداند، و گناهان‌تان را بیامرزد، و هرکس از الله و پیامبرش اطاعت کند؛ یقیناً به کامیابی عظیمی دست یافته است».
2- الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿وَمَنۡ أَحۡسَنُ قَوۡلٗا مِّمَّن دَعَآ إِلَى ٱللَّهِ وَعَمِلَ صَٰلِحٗا وَقَالَ إِنَّنِي مِنَ ٱلۡمُسۡلِمِينَ٣٣ وَلَا تَسۡتَوِي ٱلۡحَسَنَةُ وَلَا ٱلسَّيِّئَةُۚ ٱدۡفَعۡ بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ فَإِذَا ٱلَّذِي بَيۡنَكَ وَبَيۡنَهُۥ عَدَٰوَةٞ كَأَنَّهُۥ وَلِيٌّ حَمِيمٞ٣٤ وَمَا يُلَقَّىٰهَآ إِلَّا ٱلَّذِينَ صَبَرُواْ وَمَا يُلَقَّىٰهَآ إِلَّا ذُو حَظٍّ عَظِيمٖ٣٥﴾ [فصلت: 33-35]: «و چه کسی خوش گفتارتر است از کسی‌که به سوی الله دعوت کند، و کار شایسته انجام دهد، و گوید: «بی شک من از مسلمانان هستم؟!» و (هرگز) نیکی و بدی یکسان نیست، همیشه به نیکوترین شیوه پاسخ ده، پس ناگاه (می‌بینی) همان کس که میان تو و او دشمنی بوده، گویی دوست صمیمی است. و (اما) جز کسانی‌که شکیبا باشند آن‌را نپذیرند، و جز دارنده بهره بزرگ (از ایمان و اخلاق) آن را نپذیرد».
3- الله تعالی می‌‌فرماید: ﴿وَٱلَّذِينَ جَٰهَدُواْ فِينَا لَنَهۡدِيَنَّهُمۡ سُبُلَنَاۚ وَإِنَّ ٱللَّهَ لَمَعَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ٦٩﴾ [العنکبوت: 69]: «و کسانی‌که در راه ما (کوشش و) جهاد کنند؛ قطعاً به راه‌های خویش هدایتشان می‌کنیم، و یقیناً الله با نیکوکاران است».
4- ابوهریره رضی الله عنه روایت میکند که رسول الله صل الله علیه و آله و سلم فرمود: (هرکس به هدایتی(یکی از آیات قرآن یا احادیث صحیح) دعوت دهد، برایش ثوابی همانند ثواب کسانی‌که از وی پیروی کنند داده میشود بدون آن که از ثواب آن‌ها کم شود. و هرکس به گناهی و انحرافی دعوت دهد، برایش گناهی همانند گناه مرتکب شوندگان نوشته میشود آن هم بدون آن‌که از گناه‌شان چیزی کاسته شود).[2]
5- سهل بن سعد رضی الله عنه روایت میکند که رسول الله صل الله علیه و آله و سلم در جنگ خبیر به علی بن ابی طالب فرمود: (با خونسردی به راهت ادامه بده تا به میدان آن‌ها فرود آیی و بعداً آنان را به اسلام دعوت کن و خبر ده آن‌ها را به حقوقی که الله بر آن‌ها واجب گردانیده است، سوگند به الله! که اگر الله به وسیله تو یک نفر را هدایت کند، برایت از شترهای سرخ مو بهتر است).[3]
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر