اهل عقیدهی صحیح، جدل و دشمنی را در دین جایز نمیدانند، زیرا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از آن نهی فرموده است.
در صحیحین از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمده است: «قرآن بخوانید تا قلبهایتان با یکدیگر الفت پیدا کند و اگر باعث اختلافتان شد از آن [مجلس قرآن]، بلند شوید»[1].
در مسند و سنن ابن ماجه - اصل آن در صحیح مسلم -، از عبدالله عمرو آمده است: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در حالی خارج شد که [تعدادی از صحابه] دربارهی قَدَر جدل می‌کردند، صورت او از شدت غضب مانند دانهی اناری شد و فرمود: «آیا به این کار، امر شدهاید؟ آیا برای این، خلق شدهاید؟ قسمتی از قرآن را در مقابل قسمتی دیگر قرار میدهید!! توسط همین عمل بود که امتهای گذشته هلاک شدند»[2].
در اینجا با متوجه میشویم که جدل، عقوبتی از عقوبتهای امت میباشد، در سنن ترمذی و ابن ماجه از ابی امامه رضی الله عنه آمده است: رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «قومی بعد از آنکه برای آنها هدایت آمد گمراه نشدند بجز اینکه [در بین] آنها جدل ایجاد شد، سپس [این آیه را] قرائت فرمود: ﴿ضَرَبُوهُ لَكَ إِلَّا جَدَلَۢا﴾ [الزخرف: 58] »[3]. ترجمه: «آن حرف را به تو نزدند بجز برای جدل».
امام احمد رحمه الله گفته است: اصول سنت نزد ما این موارد است:
1- تمسک به آن چیزی است که یاران رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم بر آن بودند و اقتداء به آنها.
2- ترک بدعت، که هر بدعتی گمراهی است.
3- ترک دشمنی و نشستن با اهل هواء.
4- ترک دوروئی و جدل و دشمنی در دین.
بحث و جدل نکوهیده: شامل جدلی است که بعد از روشن شدن حق باشد، چه در باطل، چه در حق. و یا جدل کردن در چیزی که شخص دروغگو آن را نمیداند و یا جدل کردن در متشابهات قرآن و یا جدل با نیتی غیر خیر و ... .
بحث و جدل پسندیده: وقتی است که اشخاص به حق اقرار داشته و آنرا بیان میدارند، توسط کسی صورت میگیرد که مطلع است و دارای نیت خیر میباشد و از روی ادب رفتار میکند و این همان بحثی است که پسندیده و ستوده میباشد. خداوند تعالی میفرماید: ﴿ٱدۡعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِٱلۡحِكۡمَةِ وَٱلۡمَوۡعِظَةِ ٱلۡحَسَنَةِۖ وَجَٰدِلۡهُم بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ﴾ [النحل: 125]. ترجمه: «بسوی راه پروردگارت همراه با حکمت و پند نیک، دعوت بده و با آنها به نیکوترین شکل بحث کن».
و میفرماید: ﴿وَلَا تُجَٰدِلُوٓاْ أَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ إِلَّا بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ﴾ [العنکبوت: 46]. ترجمه: «با اهل کتاب جدل نکنید بجز به نیکوترین [شکل]».
و میفرماید: ﴿قَالُواْ يَٰنُوحُ قَدۡ جَٰدَلۡتَنَا فَأَكۡثَرۡتَ جِدَٰلَنَا فَأۡتِنَا بِمَا تَعِدُنَآ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ ٣٢﴾ [هود: 32]. ترجمه: «گفتند: ای نوح! با ما جدل کردی؛ پس با ما بسیار جدل کردی؛ پس آنچه را به ما وعده میدهی بیاور اگر از راستگویان هستی».
بعضی از جدل‌های شرعی:
الله تعالی از جدال حضرت ابراهیم علیه السلام با قومش ما را آگاه فرموده است و همچنین جدلِ حضرت موسی علیه السلام با فرعون.
در سنت نیز از مجادلهی آدم و موسی صحبت شده است. و همچنین از سلف نیز مناظرات زیادی نقل شده است که همهی آنها مجادله پسندیده بودهاند و تمامی موارد زیر در آنها رعایت میشده است:
1- علم.
2- نیت.
3- متابعت.
4- ادب در حین مناظره.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر