خداوند را شکر و ستایش، و درود الله و تسلیم شدگانش بر رسول الله و آل وی و تمامی صحابهاش. اما بعد:
عقیده صحیح، همان دین حقّی است که بر هر مسلمانی واجب است تا اعتقادات خود را بر آن بنا نهد؛ زیرا آن، اعتقاد رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و صحابهی گرامی وی رضی الله عنهم میباشد. و کسی که در این وادی با آنها مخالفت کند، خود را برای کیفر شدیدِ خداوند و بغض و غضب وی، نامزد کرده است.
رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم درباره فرقههائی که در اسلام بوجود خواهند آمد و تعداد آنها که هفتاد و سه عدد خواهد بود، فرموده است: «تمامی آنها در آتش خواهند بود، بجز یکی و آن جماعت است»[1]. امام احمد و ابو داود آنرا نقل کردهاند. و احمد و ابن ماجه و ابن ابی عاصم نیز از أنس رضی الله عنه آنرا روایت کردهاند.
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم این جماعت را که از وعید جهنم در امان دانسته است، اینگونه توصیف میفرماید و میگوید: «کسی که مانند من و اصحاب امروز من باشد»[2]. آجری در «الشریعة» از عبدالله ابن عمرو و طبرانی در «الصغیر» و «الاوسط» از انس ابن مالک رضی الله عنه آنرا روایت کردهاند.
عقیده صحیح بطور کلی بدینگونه توصیف میشود: به سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و سنت خلفاء راشدین رضی الله عنهم تمسک داشته و برای قبول آنها درنگ نمیکنند، از این رو آنها فرقه ناجی بوده و همان کسانی هستند که در روز قیامت از آتش [جهنم] نجات مییابند، و نیز در این دنیا از بدعت [و دست کاری در دین] سالم میمانند، و با توجه به سخن پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم [همیشه] فرقه پیروز میباشند: «طائفهای از امت من چیره خواهند ماند، تا زمانی که امر الله (قیامت) بیاید، و آنها چیره خواند ماند»[3]. در صحیحن از مغیره بن شعبه آمده است.
[در متن عربی این حدیث کلمه «ظاهرین» آمده است که از ریشه] «ظهور» [بوده و] به معنی نصر [و یاری شدن و پیروزی] میباشد؛ [الله] تعالی میفرماید: ﴿فَأَيَّدۡنَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ عَلَىٰ عَدُوِّهِمۡ فَأَصۡبَحُواْ ظَٰهِرِينَ﴾ [الصف: 14]. ترجمه: «کسانی را که ایمان آوردند در برابر دشمنانشان قدرت دادیم و آنها پیروز (ظاهر) شدند».
و میفرماید: ﴿وَإِنَّ جُندَنَا لَهُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ ١٧٣﴾ [الصافات: 173]. ترجمه: «مطمئناً سربازان ما به تاکید پیروز شوندگانند) و آنها چه با شمشیر و نیزه و چه با دلیل و برهان پیروز هستند».
آن فرقهای واحد است که تعدد پیدا نمیکند و از این رو آن را جماعت خواندهاند. [الله] تعالی میفرماید: ﴿فَمَاذَا بَعۡدَ ٱلۡحَقِّ إِلَّا ٱلضَّلَٰلُ﴾ [یونس: 32]. ترجمه: «بجز گمراهی چه چیزی غیر از حق وجود دارد؟».
سوای اسلام و سنت نیز به هیچ اسمی شناخته نمیشوند و برای این دو [اسم] دلایلی با الفاظ مختلف وجود دارد.
امام مالک رحمه الله گفته است: اهل سنت تنها یک لقب نیست که توسط آن شناخته شوند و آنها نه جهمیه میباشند و نه قدریه و نه رافضی.
از وی رحمه الله در مورد سنت پرسیدند و گفت: هیچ اسمی به غیر از سنت برای آن وجود ندارد. یعنی اهل سنت دارای هیچ اسمی به غیر از آن نمیباشند.
عقیده صحیح مورد توجه محققین قرار گرفته است و بیان دلایل و شرح آن، توسط علمای بزرگ امت در تصنیفات بسیاری، به اشکال مستقل و ضمنی صورت گرفته است؛ در بین آنها تالیفاتی وجود دارد که به «السنة» نام گذاری شده است و در باب اعتقاد میباشد و تعداد آنها از دویست و پنجاه مورد نیز تجاوز میکند، از آنها:
«السّنّة» از ابن ابی شیبة، «السّنّة» از احمد بن حنبل، «السّنّة» از ابن ابی عاصم، «السّنّة» از عبدالله ابن احمد، «السّنّة» از الخلال، «السّنّة» از احمد بن الفرات ابی مسعود الرازی، و «السّنّة» از اسد بن موسی، و «السّنّة» از ابن قاسم – صحابی مالک - ، و «السّنّة» از محمد بن سلام البِیکَندِی، و «الصفات و الرد علی الجهمیة» از نُعیم بن حَمَّاد.
و «السّنّة» از أَثرم، و «السّنّة» از حرب بن اسماعیل الکَرمانی، و «السّنّة» از ابن ابی حاتم، و «السّنّة» از ابن ابی الدنیا، و «السّنّة» از ابن جریر طبری، و همچنین «التبصیر فی مَعالم الدین» از ابن جریر، و «السّنّة» از طبرانی، و «السّنّة» از ابی شیخ أصبهانی، و «السّنّة» از ابی قاسم لالکالی، و «السّنّة» از محمد بن نصر المروزی.
و «عقیدة السلف أصحاب الحدیث» از صابونی، و «الإبانة» از ابن بطَّة، و «التوحید» از ابن خُزَیمَة، و «التوحید» از ابن مَندَة، و «الإیمان» از ابن أبی شیبة، و «الإیمان» از عُبید بن القاسم بن سلام، و «شرح السّنّة» از المُزَنی – صحابی شافعی - ، و «شرح مذاهب أهل السّنّة» از ابن شاهین، و «السّنّة» مسمی به «الحجة فی بیان المَحَجَّةِ و شرح عقیدة أهل السّنّة» از قوام السّنّة ابی القاسم التَّیمی الأصبهانی.
و «أُصول السّنّة» از ابی عبدالله ابن ابی زَمَنِین، و «الشریعة» از آجری، و «اعتقاد أهل السّنّة» از ابی بکر الاسماعیلی، و «السّنّة» از بربهاری، و «الإیمان» از العَدَنی، و «العَرش» از محمد بن ابی شیبة، و «القَدَر» از ابن وهب، و «القَدَر» از ابی داود، و «الرُّؤیة» و «الصفات» و «النُّزول» از دارقطنی، و «رسالة السِّجزی الی أهل زَبید» از ابی نصر سجزی.
و «جواب أهل دمشق فی الصفات» از خطیب بغدادی، و «السّنّة» از ابی احمد اصبهانی معروف به العَسَّال، و «السّنّة» از یعقوب الفَسَوِی، و «السّنّة» از القصاب، و «أصول السّنّة» از ابی بکر عبدالله بن زبیر حُمَیدی، و «السّنّة» از حنبل بن اسحاق، و «الأصول» از ابی عمرو الطَّلَمَنکی ... و تعداد بسیار زیاد دیگری.
و به همین ترتیب بعد از آن موارد نیز کتابهای دیگری تالیف شده است، مانند کتابهای ابن عبدالبر، و عبدالغنی المَقدِسی، و ابن قُدامَة المَقدِسی، و ابن تیمیه، و ابن قیم، و ذهبی، و ابن کثیر، و ابوالحسین محمد التمیمی، و ... ؛ در آن کتابها اعتقاد صحیح بیان شده و حجت قرار داده شده و شبهاتی که پیرامون آن اعتقادات وجود دارد رد شده است.
و ما نیز [در این کتاب] به شکلی کلی و برگزیده و مختصر، مسائلی اعتقادی آن [کتابها] را بیان داشتهایم؛ توفیقی وجود ندارد، مگر از جانب الله، بر او توکل کرده و بسوی او مخالصانه روی بر میگردانیم.
[1]- ابوداود (324/4، رقم 4599)، ابن ماجه (1322/2 ، رقم 3992)، مستدرک علی الصحیحن حاکم (218/1، رقم 443)، معجم الأوسط (230/5، رقم 5170)، معجم الکبیر (61/12، رقم 112473) و (70/18، رقم 129) و (376/19، رقم 884) و (377/19، رقم 885)، جامع الأصول من أحادیث الرسول (7489-10)، الطبرانى (10/18 ، رقم 129) . الطبرانى در مسند الشامیین (100/2 ، رقم 988) و(108/2، رقم 1005) ، وابن أبى عاصم در السنة (32/1 ، رقم 63) ، واللالکائى در اعتقاد أهل السنة (101/1، رقم 149)، صحیح کنوز السنة النبویة (212/1، باب اهل السنة و الجماعة)، مسند الصحابة في کتب التسعة (452/20، 504) و (378/38، 45) و (379/38، 29)، مسند عبد بن حمید (79/1، 148)، مصنف عبدارزاق (155/10، 18674)، ...).
[2]- سنن الترمذی (26/5، 2641)، المعجم الکبیر (152/8، 7659)، جامع الأصول من أحادیث الرسول (7491-10)، مسند الصحابة في الکتب التسعة (430/31، 84) و ... . جا دارد که اینجا اشارهای به این سخن پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم شود که: «بهتری مردم کسانی هستند که در زمان من میباشند، سپس کسانی که آنها را درک میکنند، سپس کسانی که آنان را درک میکنند...» و شکی نیست، کسانی بر اسلام حقیقی هستند که از بهترین مردم امت اسلام که همان یاران پیامبر رضی الله عنهم هستند، تبعیت میکنند، این حدیث به کرات در کتب حدیث با سند صحیح آمده است که بخشی از آدرسهای آن بدین شرح است: صحیح بخاری: 2600 و 3571 و 6281 و 6282 و 6510 و 6547 ، صحیح مسلم: 6422 و 6424 و 6427 ، سنن الترمذی: 2255 و 2338 و 2339 و 4025 ، صحیح ابن حبان: 4245 و 7115 و 6613 و7108 و 7114 ، سنن نسائی: 3819 ، سنن ابن ماجه: 2429.(مترجم).
[3]- صحیح بخاری(بخارایی) (1331/3، 3441) و (2667/6، 6881)، صحیح مسلم نیشابوری (52/6، 5059) و (53/6، 5065)، سنن الترمذی (485/4، 2192) و (504/4، 2229) و...
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر