1.اعتقاد صحيح در توحيد ربوبيت(يگانگي وجود الله)
اهل عقیدهی صحیح بر این اعتقادند که خداوند تعالی در خلق کردن، پادشاهی و تدبیر همهی امور یکتا میباشد.
خداوند تعالی میفرماید: ﴿إِنَّ رَبَّكُمُ ٱللَّهُ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٖ ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰ عَلَى ٱلۡعَرۡشِۖ يُغۡشِي ٱلَّيۡلَ ٱلنَّهَارَ يَطۡلُبُهُۥ حَثِيثٗا وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ وَٱلنُّجُومَ مُسَخَّرَٰتِۢ بِأَمۡرِهِۦٓۗ أَلَا لَهُ ٱلۡخَلۡقُ وَٱلۡأَمۡرُۗ تَبَارَكَ ٱللَّهُ رَبُّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ٥٤﴾ [الأعراف: 54]. ترجمه: «همانا پروردگار شما خدائی است که آسمانها و زمین را در شش روز آفرید؛ سپس بر عرش مستقر شد؛ شب را با روز میپوشاند و شب [نیز] روز را با شتاب میطلبد و خورشید و ماه و ستارگان را به فرمان خودش رام شده آفرید. آگاه باش که آفریدن و فرمانروائی برای اوست. منزه و بلند مرتبه است پروردگار جهانیان».
خداوند تعالی میفرماید: ﴿لِّلَّهِ مُلۡكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ يَخۡلُقُ مَا يَشَآءُۚ يَهَبُ لِمَن يَشَآءُ إِنَٰثٗا وَيَهَبُ لِمَن يَشَآءُ ٱلذُّكُورَ ٤٩﴾ [الشوری: 49]. ترجمه: «پادشاهی آسمانها و زمین برای الله است. هر چه را بخواهد میآفریند. به هر کس بخواهد دختر عطا میکند و به هر کس بخواهد پسر».
خداوند تعالی میفرماید: ﴿لَهُۥ مُلۡكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ يُحۡيِۦ وَيُمِيتُۖ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ ٢﴾ [الحدید: 2]. ترجمه: «پادشاهی آسمانها و زمین برای اوست. زنده میکند و میمیراند و بر هر چیزی تواناست».
مشرکين در توحيد ربوبيت [با مسلمانان] اختلافي ندارند:
این نوع توحید که ربوبیت نام دارد، خداوند آنرا بطور فطری در وجود هر انسانی قرار داده است، و در بین هیچ یک از انسانها چه کافر و چه مسلمان در آن اختلاف نظری وجود ندارد، همانگونه که خداوند در مورد کفّار میفرماید:
﴿وَلَئِن سَأَلۡتَهُم مَّنۡ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ لَيَقُولُنَّ ٱللَّهُۚ قُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ٢٥﴾ [لقمان: 25]. ترجمه: «اگر از آنها سوال کنی چه کسی آسمانها و زمین را آفرید؛ مطمئنا میگویند: الله؛ بگو: شکر و ستایش برای خداوند است. بلکه اکثر آنان نمی دانند».
همچنین میفرماید: ﴿وَمَا يُؤۡمِنُ أَكۡثَرُهُم بِٱللَّهِ إِلَّا وَهُم مُّشۡرِكُونَ ١٠٦﴾ [یوسف: 106]. ترجمه: «اکثرشان به خداوند ایمان نمیآورند مگر آنکه برای او شریک قائل میشوند».
مجاهد رحمه الله دربارهی این آیه گفته است: ایمان آن کافران این است که میگویند: الله ما را خلق کرده است و روزی میدهد و میمیراند، اما شرکی با ایمان آنها در آمیخته است، پرستش غیر الله میباشد.
اعتقاد مشرکين در مورد معبودانشان اين است که توسط آنها به خداوند توسل پيدا ميکنند و اينگونه نيست كه آن پرستششدگانشان روزي مي‌دهند و يا خلق ميکنند:
مشرکین اعتقاد ندارند که الههایشان[1] در خلق کردن با خداوند مشارکت میکنند؛ بلکه بر این باورند که تمامی آن افعال توسط خداوند صورت میپذیرد. ولی با این وجود الههایشان را وسیلهای برای توسل به خداوند میدانند و آنان را نزد خداوند شفیع می‌گیرند؛ همانگونه که خداوند تعالی میفرماید: ﴿أَلَا لِلَّهِ ٱلدِّينُ ٱلۡخَالِصُۚ وَٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ مِن دُونِهِۦٓ أَوۡلِيَآءَ مَا نَعۡبُدُهُمۡ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَآ إِلَى ٱللَّهِ زُلۡفَىٰٓ إِنَّ ٱللَّهَ يَحۡكُمُ بَيۡنَهُمۡ فِي مَا هُمۡ فِيهِ يَخۡتَلِفُونَۗ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَهۡدِي مَنۡ هُوَ كَٰذِبٞ كَفَّارٞ ٣﴾ [الزمر: 3]. ترجمه: «آگاه باش که خالص کردن پرستش باید برای الله باشد؛ و کسانی را که بجز الله به دوستی گرفتند [در مورد آنها میگویند:] ما ایشان را پرستش نمی‌کنیم، جز اینکه باعث تقرب ما به الله شوند، هر آینه الله در چیزی که اختلاف میورزند بین آنها حکم خواهد کرد؛ هر آینه الله کسی را که دروغگوی ناسپاس است هدایت نمیفرماید».
و خداوند میفرماید: ﴿قُلۡ أَرَءَيۡتُمۡ شُرَكَآءَكُمُ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَرُونِي مَاذَا خَلَقُواْ مِنَ ٱلۡأَرۡضِ أَمۡ لَهُمۡ شِرۡكٞ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ أَمۡ ءَاتَيۡنَٰهُمۡ كِتَٰبٗا فَهُمۡ عَلَىٰ بَيِّنَتٖ مِّنۡهُۚ بَلۡ إِن يَعِدُ ٱلظَّٰلِمُونَ بَعۡضُهُم بَعۡضًا إِلَّا غُرُورًا ٤٠﴾ [فاطر: 40]. ترجمه: «بگو: آیا آن شریکانی را که غیر الله به دعا میخوانید دیدهاید؟ به من نشان دهید چه چیزی از زمین را آفریدهاند! آیا ایشان مشارکتی در آسمانها دارند؟ آیا به آنها کتابی دادهایم و بر حجتی از آن کتاب هستند؟ [نه!] بلکه [جز این نیست که] بعضی ستمکاران به بعضی دیگر وعدهای جز گمراهی نمیدهند».
و همچنین از زبان مشرکین قریش باری تعالی میفرماید: ﴿إِنَّهُمۡ كَانُوٓاْ إِذَا قِيلَ لَهُمۡ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱللَّهُ يَسۡتَكۡبِرُونَ ٣٥ وَيَقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِكُوٓاْ ءَالِهَتِنَا لِشَاعِرٖ مَّجۡنُونِۢ٣٦﴾ [الصافات: 35-36]. ترجمه: «آنان [کسانی] بودند که چون به آنها گفته میشد: معبود راستینی جز الله وجود ندارد، سرکشی میکردند * و میگفتند: آیا برای [گفتهی] شاعری دیوانه معبودانمان را ترک کنیم».
و همچنین از قول آن مشرکین خداوند فرموده است: ﴿أَجَعَلَ ٱلۡأٓلِهَةَ إِلَٰهٗا وَٰحِدًاۖ إِنَّ هَٰذَا لَشَيۡءٌ عُجَابٞ ٥﴾ [ص: 5]. ترجمه : «آیا معبودان متعدد را یک معبود قرار داد؟ هر آینه این چیزی است عجیب».
توحيد ربوبيت خود دليلي براي اثبات توحيد الوهيت(فقط الله را پرستش کردن) ميباشد
خداوند تعالی این توحید را برای اثبات خودش بیان میدارد و آن را دلیلی بر وجوب توحید الوهیت قرار میدهد، بدین معنی که توحید ربوبیت مستلزم این می‌شود که غیر الله عبادت نشود حق تعالی میفرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱعۡبُدُواْ رَبَّكُمُ ٱلَّذِي خَلَقَكُمۡ وَٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ ٢١﴾ [البقرة: 21]. ترجمه: «ای مردم! پروردگارتان را که شما و افراد قبل از شما را آفریده است عبادت کنید باشد که تقوا پیشه کنید».
و همچنین: ﴿خَلَقَكُم مِّن نَّفۡسٖ وَٰحِدَةٖ ثُمَّ جَعَلَ مِنۡهَا زَوۡجَهَا وَأَنزَلَ لَكُم مِّنَ ٱلۡأَنۡعَٰمِ ثَمَٰنِيَةَ أَزۡوَٰجٖۚ يَخۡلُقُكُمۡ فِي بُطُونِ أُمَّهَٰتِكُمۡ خَلۡقٗا مِّنۢ بَعۡدِ خَلۡقٖ فِي ظُلُمَٰتٖ ثَلَٰثٖۚ ذَٰلِكُمُ ٱللَّهُ رَبُّكُمۡ لَهُ ٱلۡمُلۡكُۖ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ فَأَنَّىٰ تُصۡرَفُونَ ٦﴾ [الزمر: 6]. ترجمه: «شما را از یک شخص آفرید؛ سپس همسرش را از او آفرید و برای شما هشت جفت از چهارپایان فرو فرستاد؛ در تاریکیهای سهگانه شما را در شکم مادرانتان میآفریند؛ آفریدنی بعد از آفریدنی دیگر؛ این است الله پروردگار شما، پادشاهی برای او میباشد؛ معبود برحقی بجز او نیست؛ پس به کجا رویگردان میشوید؟».
و همچنین میفرماید: ﴿فَلۡيَعۡبُدُواْ رَبَّ هَٰذَا ٱلۡبَيۡتِ ٣ ٱلَّذِيٓ أَطۡعَمَهُم مِّن جُوعٖ وَءَامَنَهُم مِّنۡ خَوۡفِۢ ٤﴾ [قریش: 3-4]. ترجمه: «باید پروردگار این خانه را عبادت کنند * آن که آنان را از پس گرسنگی طعام داد و از بهر ترس ایمن کرد».
خداوند وحدانیت خود را در خلق کردن و روزی دادن بیان میدارد، همان مطلبی که هیچ مشرکی در آن شک ندارد و این وحدانیت در ربوبیت را خداوند دلیلی برای وجوب اخلاص در عبادتِ ذات یکتا و بیشریکش قرار میدهد.
خداوند میفرماید: ﴿قُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ وَسَلَٰمٌ عَلَىٰ عِبَادِهِ ٱلَّذِينَ ٱصۡطَفَىٰٓۗ ءَآللَّهُ خَيۡرٌ أَمَّا يُشۡرِكُونَ ٥٩ أَمَّنۡ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَأَنزَلَ لَكُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَنۢبَتۡنَا بِهِۦ حَدَآئِقَ ذَاتَ بَهۡجَةٖ مَّا كَانَ لَكُمۡ أَن تُنۢبِتُواْ شَجَرَهَآۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ بَلۡ هُمۡ قَوۡمٞ يَعۡدِلُونَ ٦٠ أَمَّن جَعَلَ ٱلۡأَرۡضَ قَرَارٗا وَجَعَلَ خِلَٰلَهَآ أَنۡهَٰرٗا وَجَعَلَ لَهَا رَوَٰسِيَ وَجَعَلَ بَيۡنَ ٱلۡبَحۡرَيۡنِ حَاجِزًاۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ ٦١ أَمَّن يُجِيبُ ٱلۡمُضۡطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكۡشِفُ ٱلسُّوٓءَ وَيَجۡعَلُكُمۡ خُلَفَآءَ ٱلۡأَرۡضِۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ قَلِيلٗا مَّا تَذَكَّرُونَ ٦٢ أَمَّن يَهۡدِيكُمۡ فِي ظُلُمَٰتِ ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ وَمَن يُرۡسِلُ ٱلرِّيَٰحَ بُشۡرَۢا بَيۡنَ يَدَيۡ رَحۡمَتِهِۦٓۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ تَعَٰلَى ٱللَّهُ عَمَّا يُشۡرِكُونَ ٦٣﴾ [النمل: 59-63]. ترجمه: «بگو: سپاس و ستایش برای الله است و سلام بر بندگان او که آنها را برگزیده است. آیا الله بهتر است یا آنچه شریک میآورند؟ * چه کسی آسمان و زمین را آفرید و از آسمان، آبی را برای شما فرود آورد؟ و توسط آن بوستانها را با طراوت رویاند؟ برای شما رویاندن درختهای آن [باغ‌ها] امکان پذیر نبود؛ آیا همراه الله معبودی است؟ بلکه آنان قومی هستند که [به راه] کج می‌روند * چه کسی زمین را محل استقرار قرار داد، در میان آن نهرها را قرار داد و برای آن کوهها را استوار کرد و بین دو دریا پردهای قرار داد؟ آیا همراه الله معبودی است؟ بلکه اکثر ایشان نمیدانند * چه کسی درمانده را وقتی او را به دعائی میخواند، قبول میکند و ناراحتی را [از وی] دور میکند، شما را جانشینان [بر روی] زمین قرار میدهد؟ آیا همراه الله معبودی است؟ اندکی پند میپذیرند! * چه کسی در تاریکیهای بیابان و دریا راه را به شما نشان میدهد؟ چه کسی بادها را مژدهی قبل از رحمت خود برای شما گسیل میدارد؛ آیا همراه الله معبودی است؟ خداوند از آنچه که به وی شرک میورزند برتر است».
در این آیات خداوند، اقرار مشرکین [به توحید] - کسانی که به وحدانیت خداوند در خلق آسمانها و زمین و یکتا بودن وی در رساندن نفع و ضرر اقرار دارند- را مادامی که همراه وی پرستششوندگانی برگزیده و آنها را همانند ذات بی‌همتایش جهت طلب چیزی به دعائی میخوانند، رد میفرماید.
این کار مشرکین تناقض واضحی است که با شرع و عقل مخالفت میورزد و وقتی کسی تمامی کارها مثل خلق کردن؛ روزی دادن؛ زنده کردن و میراندن را خاص ذات یکتای الله میداند، حق این است که تمامی انواع طاعاتش را نیز برای خداوند خالص گرداند.
خداوند آنها را با کلامش اینگونه رد میکند که میفرماید: ﴿أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِ﴾ «آیا همراه الله معبودی است؟» و هرگز نمیفرماید: آیا خالقی همراه الله وجود دارد؟ زیرا آن غیر مسلمانان در مورد این مسئله، مشکلی ندارند.
بطلان شرک ربوبيت با استفاده از عقل و نقل:
خداوند تعالی برای بیان بطلان شرک ربوبیت اینگونه استدلال میفرماید که اگر اینگونه بود و این شرک وجود داشت، آسمانها و زمین دچار فساد و هرج و مرج میشد، و صد البته که درک عقل نیز خود دلیلی برای این مسئله میباشد، خداوند تعالی میفرماید: ﴿مَا ٱتَّخَذَ ٱللَّهُ مِن وَلَدٖ وَمَا كَانَ مَعَهُۥ مِنۡ إِلَٰهٍۚ إِذٗا لَّذَهَبَ كُلُّ إِلَٰهِۢ بِمَا خَلَقَ وَلَعَلَا بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۚ سُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ ٩﴾ [المؤمنون: 91]. ترجمه: «الله هیچ فرزندی نگرفته است و همراه او اله دیگری وجود ندارد، [اگر اینگونه بود] آنگاه هر خدائی هر آنچه را که خلق کرده بود میبرد، [و] مسلما بعضی بر بعضی غالب میشدند؛ پاک است الله از آنچه که وصفش میکنند».
و همچنین میفرماید: ﴿لَوۡ كَانَ فِيهِمَآ ءَالِهَةٌ إِلَّا ٱللَّهُ لَفَسَدَتَا﴾ [الأنبیاء: 22]. ترجمه: «اگر در آن دو، معبودانی جز الله بودند تباه میشدند».
[1]- اله به معنی پرستش شوندهی بر حق میباشد، برای اطلاعات دقیقتر خوانندگان گرامی می‌توانند به لغتنامههای (المعاجم) عربیای که در دسترسشان میباشد، رجوع کنند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر