خداوند متعال می‌فرماید:
) وَ إذَا حَلَلتُم فَاصطَادُوا ( (مائده: 2)
«و هر وقت که از احرام به در آمدید و از سرزمین حرم خارج شدید، شکار کنید».
و می‌فرماید:
) یَسْأَلُونَکَ مَاذَا أَحِلَّ لَهُمْ قُلْ أَحِلَّ لَکُمْ الطَّیِّبَاتُ وَ مَا عَلَّمْتُمْ مِنْ الْجَوَارِحِ مُکَلِّبِینَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَکُمْ اللَّهُ فَکُلُوا مِمَّا أَمْسَکْنَ عَلَیْکُمْ وَ اذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیْهِ ( (مائده: 4)
«از تو سؤال میکنند که چه چیز بر آنان حلال شده است؟ بگو بر شما چیزهای پاک حلال شده است، و (نیز شکاری که) حیوانات شکاری صید میکنند و شما بدانها آموخته‌اید از آنچه خدا به شما آموخته است؛ پس از صیدی که چنین حیواناتی برای شما نگه می‌دارند، بخورید و نام خدا را بر آن ببرید».
صید دریا در هر حالتی جایز است و صید خشکی هم همینطور، مگر در حالت احرام که جایز نیست: خداوند متعال می‌فرماید:
) أَحِلَّ لَکُم صَیدُ البَحرِ وَ طَعَامُهُ مَتَاعاً لَکُم وَ لِلسَّیَّارَةِ وَ حُرِّمَ عَلَیکُم صَیدُ البَرِّ مَا دُمتُم حُرُماً ( (مائده: 96)
«صید دریا و خوردن آن برای شما (مقیمان که آنرا تازه به تازه می‌خورید) و برای (شما) مسافران (مؤمن که آنرا خشکیده یا یخ زده و یا بصورت کنسرو می‌خورید) حلال است، ولی مادام که در حال احرام هستید، صید خشکزی برای شما حرام است».
هر کس ذبیحه‌اش حلال است، صیدش نیز حلال است.
صید گاهی با اسلحه برنده مانند شمشیر و چاقو و تیر انجام می‌گیرد و گاهی با حیوانات شکاری: خداوند متعال می‌فرماید:
) یَا أیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَیَبلُوَنَّکُمُ اللهُ بِشَیٍ مِنَ الصَّیدِ تَنَالُهُ أیدِیکُم وَرِمَاحُکُم (
(مائده: 4)
«ای مؤمنان مسلماً خداوند شما را با (تحریم) برخی از صید که دستها و نیزه‌های شما بدانها می‌رسند آزمایش می‌کند».
و می‌فرماید:
) وَ مَا عَلَّمتُم مِنَ الجَوارِحِ مُکَلِّبِینَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَکُمُ اللهُ فَکُلُوا مِمَّا أمسَکنَ عَلَیکُم ( (مائده: 94)
«و (نیز شکاری که) حیوانات شکاری صید میکنند و شما بدانها آموخته‌اید از آنچه که خدا به شما آموخته است؛ پس از صیدی که چنین حیواناتی برای شما نگه می‌دارند بخورید».
هرگاه صید به وسیله اسلحه انجام گیرد، لازم است گلوله یا نیزه بدن آن را پاره کرده و در آن فرو رود.
و هرگاه صید با حیوانات شکاری، انجام گیرد لازم است که حیوان تعلیم داده شده باشد، و از نخجیر نخورد وبا حیوان شکاری حیوان دیگری یافت نشود.
و برای حلال بودن صید، گفتن بسم الله هنگام پرتاب تیر یا فرستادن حیوان شکاری شرط است:
از عدب بن حاتم رضی الله عنه روایت است: از پیامبر صل الله علیه و آله و سلم درباره صید با معراض[1](*) سؤال کردم فرمود: (إذا أصبت بحده فکل، فإذا أصاب بعرضه فقتل فإنه و قیذ، فلا تأکل) «هرگاه حیوان را با نوک تیزش زدی، بخور، ولی اگر عرض آن به حیوان برخورد کرد وآن را کشت، آن حیوان (موقوذة(**)) است پس نخور، گفتم: سگم را می‌فرستم، فرمود: (إذا أرسلت کلبکو سمیت فکل) «هرگاه سگت را فرستادی و بسم الله گفتی، بخور»، گفتم: اگر سگ (از آن) خورد چی؟ فرمود: (فلا تأکل، فإنه لم یمسک علیک، و إنما أمسک علی نفسه) «آنرا نخور؛ زیرا آنرا برای تو نگرفته بلکه برای خود گرفته است» گفتم: سگم را می‌فرستم و (در کنار شکار) سگی دیگر را با آن می‌یابم (چی)؟ فرمود: (لاتأکل فإنما سمیت علی کلبک و لم تسم علی الآخر)[2] «آنرا نخور؛ زیرا تو تنها بر سگ خودت بسم الله گفته‌ای نه بر دیگر».
صید بوسیله سگ غیر معلَّم (آموزش داده نشده)
نخجیری که بوسیلة سگ غیر معلم شکار شود حلال نیست مگر اینکه بصورت زنده یافته شود و ذبح گردد:
از ابوثعلبه خشنی روایت است: گفتم: ای پیامبر خدا! ما در سرزمین اهل کتاب زندگی می‌کنیم، آیا می‌توانیم در ظرفهایشان غذا بخوریم؟ و در سرزمینی هستیم که شکار زیاد است، و با کمان و سگ غیر معلَّم و معلَّم خود صید می‌کنم، کدامیک از آنها برایم درست است؟ فرمود: (أما ما ذکرت من أهل الکتاب فإن وجدت غیرها فلاتأکلوا فیها، و إن لم تجدوا فاغسلوها و کلوا فیها، و ما صدت بقوسک فذکرت اسم الله فکلف و ما صدت بکلبک المعلم فذکرت اسم الله فکل، و ما صدت بکلبک غیر معلم فأدرکت ذکاته فکل)[3] «اما آنچه از اهل کتاب گفتی، اگر ظرفی غیر از آن یافتی، در ظرف آن نخورید، و اگر نیافتید آن را بشوئید و در آن بخورید، و حیوانی را که با کمان یا سگ معلم صید کردی و نام خدا را بر آن بردی بخور، (اما) حیوانی را که با سگ غیر معلم صید کردی اگر (قبل از مردن) آنرا ذبح کردی، بخور».
اگر نخجیر در آب بیافتد (و بمیرد) خوردن آن حرام می‌شود: به دلیل فرموده پیامب صل الله علیه و آله و سلم به عدی بن حاتم: (إذا رمیت سهمک فاذکر اسم الله، فإن وجدته قد قتل فکل، إلا أن تجده قد وقع فی ماء فإنک لاتدری، الماء قتله أو سهمک)[4] «هرگاه تیرت را انداختی نام خدا را بیاور (بسم الله بگو)، اگر آن را کشته یافتی بخور، مگر اینکه در آب افتاده باشد چون در اینصورت نمی‌دانی آیا آب آنرا کشته یا تیر تو».
هرگاه نخجیر دو یا سه روز پس از زدن یافته شد
اگر کسی تیرش را پرتاب کرد و به نخجیر خورد، و پس از دو یا سه روز بعد از آن پیدا شد اگر نگندیده بود می‌تواند آنرا بخورد:
از عدی بن حاتم روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم به او فرمود: (و إن رمیت الصید فوجدته بعد یوم أو یومین لیس به إلا أثر سهمک فکل)[5] «و اگر به طرف نخجیر (تیر) پرتاب کردی و بعد از یک یا دو روز آنرا یافتی و بجز اثر تیر تو چیز دیگری بر آن نبود آنرا بخور».
از ابوثعلبه روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: (إذا رمیت بسهمک فغاب عنک، فأدرکته، فکله مالم ینتن)[6] «هرگاه تیرت را پرتاب کردی و (نخجیر) ناپدید شد، سپس آنرا پیدا کردی، در صورتیکه بدبو نشده، آنرا بخور».
**) موقوذة جزو حیوانات محرمی است که در آیه (3) سوره مائده ذکر شده است و آن حیوانی است که با ضربات چوب و سنگ کشته می‌شود.
[2]) متفق علیه : خ (5476/603/9)، م (1929 – 3/1529/3)، نس (183/7).
[3]) متفق علیه : خ (5478/604/9)، م (1930/1532/3)، جه (3207/1069/2)، نس (81/7) در روایت نسائی اهل کتاب ذکر نشده است.
[4]) صحیح : [الإرواء 2556]، م (1929 – 7/1531/3).
[5]) صحیح : [مختصر م 1239]، خ (5484/610/9).
[6]) صحیح : [مختصر م 1242]، م (1931 – 10/1532/3).
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر