زنانی که ازدواج با آنان حرام است
خداوند متعال می‌فرماید:
) وَلاَ تَنکِحُوا مَانَکَحَ آبَاؤُکُمْ مِنْ النِّسَاءِ إِلاَّ مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ کَانَ فَاحِشَةً وَ مَقْتاً وَ سَاءَ سَبِیلاً. حُرَّمَتْ عَلَیْکُمْ أُمَّهَاتُکُمْ وَ بَنَاتُکُمْ وَ أَخَوَاتُکُمْ وَعَمَّاتُکُمْ وَ خَالاَتُکُمْ وَ بَنَاتُ الأخِ وَ بَنَاتُ الأُخْتِ وَ أُمَّهَاتُکُمْ اللاَتِی أَرْضَعْنَکُمْ وَ أَخَوَاتُکُمْ مِنْ الرِّضَاعَةِ وَ أُمَّهَاتُ نِسَائِکُمْ وَ رَبَائِبُکُمْ اللاَتِی فِی حُجُورِکُمْ مِنْ نِسَائِکُمْ اللاَتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَإِنْ لَمْ تَکُونُوا دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَلاَجُنَاحَ عَلَیْکُمْ وَ حَلاَئِلُ أَبْنَائِکُمْ الَّذِینَ مِنْ أَصْلاَبِکُمْ وَ أَنْ تَجْمَعوا بَیْنَ الأُخْتَیْنِ إِلاَّ مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّ اللهَ کَانَ غَفُوراً رَحِیماً. وَالْمُحْصَنَاتُ مِنْ النِّسَاءِ إِلاَّ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ کِتَابَ اللهِ عَلَیْکُمْ وَأَحِلَّ لَکُمْ مَا وَرَاءَ ذَلِکُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوَالِکُمْ مُحْصِنِینَ غَیْرَمُسَافِحِینَ (
(نساء: 22-24)
«با زنانی ازدواج نکنید که پدران شما با آنها ازدواج کرده‌اند؛ چرا که این کار عمل بسیار زشت و مبغوض و روش بسیار نادرستی است؛ مگر آنچه گذشته است(و در زمان جاهلیت بوده است که مورد عفو خدا قرار می‌گیرد). خداوند بر شما حرام نموده است ازدواج با مادرانتان، دخترانتان، خواهرانتان، عمه‌هایتان، و خاله‌هایتان، برادرزادگانتان، خواهرزادگانتان، مادرانی که به شما شیر داده‌اند، خواهران رضاعی‌اتان، مادران همسرانتان، دختران همسرانتان از مردان دیگر که تحت کفات و رعایت شما پرورش یافته و با مادرانشان همبستر شده‌اید، ولی اگر با مادرانشان همبستر نشده باشید، گناهی (در ازدواج با چنین دخترانی) بر شما نیست، همسران پسران صلبی خود و (بالأخره اینکه) دو خواهر را با هم جمع آورید، مگر اینکه آنچه گذشته است (که با ترک یکی از آن دو خواهر، قلم عفو بر این کار که در زمان جاهلیت واقع شده است، کشیده خواهد شد) بی‌گمان خداوند بسی آمرزنده است (و گذشته رانادیده می‌گیرد و) مهربان است. و زنان شوهردار (بر شما حرام شده‌اند) مگر زنانی که (آنان را در جنگ دینی مسلمانان با کافران) اسیر کرده باشید، که (در این صورت نکاح شوهران کافرشان با اسارت لغو می‌گردد و بعد از زدوده شدن رحم ایشان) برای شما حلال می‌باشند. این را خداوند بر شما واجب گردانده است (پس آنچه را که او بر شما حرام نموده است حرام بدارید و آنرا مراعات دارید) برای شما ازدواج با زنان دیگری جز اینان (یعنی جز زنان مؤمن حرام) حلال گشته است و می‌توانید با اموال خود (از راه شرعی) زنانی را جویا شوید و با ایشان ازدواج کنید (بدان شرط که منظورتان زنا و دست‌بازی نباشد) و پاکدامن و از زنا خویشتندار باشید».
خداوند متعال در این آیه زنانی را ذکر کرده که ازدواج با آنها حرام است، و با تأمل در آن در می‌یابیم که تحریم دو نوع است:
1- تحریم ابدی، که در آن ازدواج مرد با زن برای همیشه ممنوع است.
2- تحریم موقت، که در آن تا زمانی که زن در وضعیت خاصی قرار دارد، ازدواج با او ممنوع است ولی بمحض اینکه این وضعیت تغییر کرد، تحریم از بین می‌رود و ازدواج با او حلال می‌شود.
اسباب تحریم ابدی عبارتند از: نسب، خویشاوندی ناشی از ازدواج (مصاهره)، شیرخوارگی.
أ- زنانی که به سبب نسب حرام شده‌اند عبارتند از:
مادران، دختران، خواهران، عمه‌ها، خاله‌ها، دختران برادر و دختران خواهر.
ب- زنانی که به سبب مصاهره حرام شده‌اند عبارتند از:
1- مادر همسر، و در تحریم او آمیزش با دخترش شرط نیست بلکه به محض عقد دخترش حرام می‌شود.
2- دختر زنی که با او آمیزش کرده است پس اگر مردی مادر را عقد کرد بدون اینکه با او آمیزش کند، دخترش برای او حلال است، به دلیل فرموده خداوند متعال: ) فَإن لَم تَکُونُوا دَخَلتُم بِهِنَّ فَلاَجُنَاحَ عَلَیکُم ( «ولی اگر با مادرانشان همبستر نشده باشید گناهی (در ازدواج با چنین دخترانی) بر شما نیست».
3- همسر پسر که به محض عقد حرام می‌شود.
4- همسر پدر، بر پسر حرام است که با همسر پدرش ازدواج کند و این تحریم به محض اینکه پدرش او را عقد کرد حاصل می‌شود.
ج- تحریم به سبب شیرخوارگی:
خداوند متعال می‌فرماید: ) وَ أُمَّهَاتُکُمْ اللاَتِی أَرْضَعْنَکُمْ وَ أَخَوَاتُکُمْ مِنْ الرِّضَاعَةِ ( «و مادرانی که به شما شیر داده‌اند و خواهران رضاعی‌تان».
و پیامبر صل الله علیه و آله و سلم می‌فرماید: ) الرَّضَاعَةُ تُحَرِّمُ مَاتُحَِّرمُ الوَلاَدَةُ ([1] «شیرخوارگی حرام می‌کند آنچه را که نسب حرام می‌کند».
بنابراین شیردهنده مادر (رضاعی) است، در نتیجه تمام کسانی که از جانب مادر نسبی بر پسر حرام شده‌اند، از طرف مادر رضاعی بر شیرخوار نیز حرام می‌شوند.
پس شیرخوار نمی‌تواند با افراد زیر ازدواج کند:
1- زن شیردهنده، (مادر رضاعی) 2- مادرزن شیردهنده 3- مادرشوهر شیردهنده 4- خواهرزن شیردهنده 5- خواهرشوهر شیردهنده 6- دختران پسر و دختر شیردهنده 7- خواهرشیری.
مقدار شیری که با خوردن آن تحریم ثابت می‌شود
از عایشه روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: (لاتحرم المصة و المصتان)[2] «با یک یا دو بار مکیدن تحریم ثابت نمی‌شود».
از ام فضل روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: (لاتحرم الرضعة أوالرضعتان، أوالمصة أو المصتان)[3] «با یک یا دو بار شیرخوردن(*) و یا یک یا دو بار مکیدن تحریم ثابت نمی‌شود».
از عایشه روایت است: (کان فیما أنزل من القرآن عشر رضعات معلومات یحرمن، ثم نسخن، بخمس معلومات. فتوفی رسول الله صل الله علیه و آله و سلم و هن فیما یقرأ من القرآن)[4] «از جمله آیات نازل شده در قرآن، آیة (عشر رضعات معلومات یحرمن) بود. «یعنی: ده بار شیر دادن معلوم (نکاح را) حرام می‌کند». سپس لفظ و حکم این آیه با آیه (بخمس معلومات) نسخ شد. «یعنی ک با پنج بار شیردادن معلوم». (تلاوت پنج بار شیردادن نسخ شد و حکم آن باقی ماند) سپس پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فوت کرد ولی (به خاطر تأخیر نسخ آن) آیه نسخ شده از جمله آیاتی بود که (هنوز) جزو قرآن به حساب می‌آمد».
شیرخوارگی باید تا دو سالگی باشد (و بعد از آن اعتبار ندارد) به دلیل فرموده خداوند متعال:
) وَالوَالِدَاتُ یُرضِعنَ أولاَدَهُنَّ حَولَینِ کَامِلَینِ لِمَن أرَادَ أن یُتِمَّ الرَّضَاعَةَ (
(بقره: 233)
«مادران (اعم از مطلقه و غیرمطلقه) دو سال تمام فرزندان خود را شیر می‌دهند، هرگاه یکی از والدین یا هر دوی ایشان خواستار تکمیل دوران شیرخوارگی شوند».
از ام سلمه روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: (لایحرم من الرضاع إلا ما فتق الأمعاء فی الثدی و کان قبل الفطام)[5] «شیرخوارگی موجب تحریم ازدواج نمی‌شود مگر زمانی که شیر به روده کودک برسد (بطوریکه روده کودک تنها از آن تغذیه کند) و قبل از دو سالگی باشد».
[1]) متفق علیه : خ (5099/139/9)، م (1444/1068/2)، ت (1157/307/2)، د (2041/53/6)، نس (99/6).
[2]) صحیح : [ص 1557]، [الإرواء 2148]، م (1450/1073/2)، ت (1160/308/2)، د (2049/69/6)، جه (1941/624/1)، نس (101/6).
[3]) صحیح : [مختصر م 878]، م (1451 / 20/1074/2)، و هذا لفظه، نس (101/6).
*) رضعه یا یک بار شیر خوردن این است که پستان مادر در دهان کودک گذاشته شود و کودک آنرا بمکد و بعد از خوردن به اختیار خود آنرا رها کند و هیچ عارضی غیر طبیعی او را از مکیدن باز ندارد «مترجم».
[4]) صحیح : [مخصتر مسلم 879]، م (1425/1075/2)، د (2048/67/6)، ت (1160/308/2)، جه (1942/625/1) بمعناه، نس (100/6).
[5]) صحیح : [الإرواء 2150]، ت (1162/31/2).
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر