از جابر بن سمره روایت است: از پیامبر صل الله علیه و آله و سلم شنیدم که می‌فرمود: (إن الله تعالی سمی المدینة طابة)[1] «خداوند متعال مدینه را طابه (فرح‌بخش و خوب) نامید».
از ابوهریره روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: (إن المدینة کالکیر، تخرج الخبیث، لاتقوم الساعة حتی تنفی المدینة شرارها، کما ینفی الکیر خبث الحدید)[2] «مدینه همچون دم آهنگری خبیث را بیرون می‌کند، و قیامت برپا نمی‌شود تا وقتی که مدینه انسان‌های شرورش را بیرون نراند، همانطور که دم آهنگری ناخالصی‌های آهن را بیرون می‌کند».
فضیلت مسجد نبوی و نماز خواندن در آن
از ابوهریره روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: (لاتشد الرحال إلا إلی ثلاثة مساجد: مسجدی هذا، و مسجد الحرام، و مسجد الأقصی)[3] «(به قصد زیارت) بار و اثاث (سفر) بسته نمی‌شود مگر به قصد سه مسجد، این مسجد من (مسجدالنبی)، مسجدالحرام و مسجدالأقصی».
همچنین از ابوهریره روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود:
(صلاة فی مسجدی هذا خیر من ألف صلاة فی غیره من المساجد، إلا المسجد الحرام)[4] «خواندن یک نماز در مسجد من (مسجدالنبی) بهتر از خواندن هزار نماز در سایر مساجد است به جز مسجدالحرام».
از عبدالله بن زید روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: (ما بین بیتی و منبری روضة من ریاض الجنة)[5] «بین خانه من و منبرم باغی از باغ‌های بهشت هست».
آداب زیارت مسجد نبوی و قبر شریف
خداوند منزلت و جایگاه ویژه‌ای به مسجدالنبی، مسجدالحرام و مسجدالأقصی عطا فرموده است، بطوریکه نماز خواندن در آنها بر سایر مساجد برتری دارد.
پس کسی که به این مساجد می‌آید باید به قصد ثواب و اجابت دعوت پیامبر صل الله علیه و آله و سلم که رفتن به زیارت آنها را مورد تشویق قرار داده است، بیاید.
البته برای زیارت این مساجد، آداب و دستورات خاصی وجود ندارد که آنها را از سایر مساجد جدا کند ولی وجود قبر پیامبر صل الله علیه و آله و سلم در مسجدالنبی ممکن است برای بعضی این شبهه را بوجود آورد که این مسجد دارای آداب خاصی است و اگر قبر شریف داخل مسجد نمی‌بود، شاید این شبهه بوجود نمی‌آمد.
برای اینکه مسلمانی که وارد مدینه می‌شود و قصد زیارت مسجدالنبی را دارد، اعمالش از روی آگاهی باشد، آداب زیارت مسجدالنبی را ذکر می‌کنیم:
1- وقتی داخل مسجد شد با پای راستش داخل شود و بگوید: (اللهم صل علی محمد و سلم، اللهم افتح لی أبواب رحمتک)[6] «خداوندا! بر محمد صلوات و سلام بفرست، خداوندا! درهای رحمتت را بر من بگشای».
2- قبل از نشستن دو رکعت تحیه المسجد بخواند.
3- از دعا کردن و خواندن نماز، رو به قبر شریف پیامبر صل الله علیه و آله و سلم خودداری کند.
4- سپس برای سلام گفتن به طرف قبر شریف رفته و از گذاشتن دست روی سینه‌اش خودداری نماید، سرش را پایین نیاندازد و از ذلتی که فقط لایق است در مقابل خدای یکتا داشته باشیم، اجتناب ورزد و از پیامبر طلب کمک و فریادرسی نکند، و با الفاظ و کلماتی که پیامبر بر اهل بقیع سلام داده، بر پیامبر صل الله علیه و آله و سلم سلام گوید. الفاظ متعددی از پیامبر صل الله علیه و آله و سلم درباره زیارت قبور به اثبات رسیده که عبارتند از:
(السلام علی أهل الدیار من المؤمنین والمسلمین، و یرحم الله المستقدمین منا و المستأخرین، و إنا إن شاء الله بکم لاحقون)[7] «سلام بر مؤمنان و مسلمانان این دیار، خداوند به گذشتگان و آیندگان ما رحم کند و ما هم انشاء الله به شما ملحق می‌شویم». سپس به همین ترتیب بر دو بیار پیامبر صل الله علیه و آله و سلم ابوبکر و عمر(ض) سلام بفرستد.
5- بلند کردن صدا در مسجدالنبی یا در کنار قبر پیامبر صل الله علیه و آله و سلم دور از ادب است: بلکه باید به آرامی صحبت کند؛ چون ادب با پیامبر صل الله علیه و آله و سلم در حال وفات مانند ادب در حال حیاتش است.
6- باید بر ادای نماز در صفوف اول جماعت حریص باشد؛ چون نماز خواندن در صف اول فضیلتی زیاد و ثوابی فراوان دارد.
7- نباید حرص خواندن نماز در روضه، او را از صف اول جماعت به تأخیر بیاندازد؛ چراکه نماز در روضه هیچ گونه برتری بر نماز در سایر جاهای مسجد ندارد.
8- حرص بر ادای چهل نماز متوالی در مسجدالنبی بر اساس حدیث زیر که در میان مردم مشهور شده و رواج پیدا کرده، مستحب نیست: (من صلی فی مسجدی أربعین صلاة لایفوته صلاة کتبت له براءة من النار، و نجا من العذاب، و بری من النفاق)[8] «کسی که در مسجد من چهل نماز بخواند و هیچ نمازی را از دست ندهد از آتش و عذاب جهنم نجات پیدا می‌کند، و از نفاق پاک می‌شود». چون این حدیث ضعیف و غیر صحیح است.
9- زیاد رفتن نزد قبر شریف پیامبر صل الله علیه و آله و سلم بمنظور سلام گفتن مشروعیت ندارد؛ ون از هر جا سلام گفته شود به او می‌رسد، اگرچه از دورترین نقاط زمین هم باشد، لذا کسی که از دورترین نقاط بر او سلام می‌گوید با کسی که کنار قبر او است در برخورداری از ثواب و صلوات و سلام یکسان هستند.
10- در وقت بیرون رفتن از مسجد نباید به صورت عقب‌گرد خارج شود بلکه باید پای چپش را جلو گذاشته و بگوید: (اللهم صل علی محمد، اللهم إنی أسألک من فضلک)[9] «خداوندا! بر محمد صلوات (و سلام) بفرست خداوندا! از تو طلب فضل می‌کنم».
سنت است کسی که به مدینه می‌رود به مسجد قباء رفته و به پیروی از پیامبر صل الله علیه و آله و سلم در آنجا نماز بخواند؛ چون در حدیث آمده: (کان علیه الصلاة و السلام یتعاهده بالزیارة ماشیا و راکبا، و یأتیه یوم السبت فیصلی فیه رکعتین)[10] «پیامبر صل الله علیه و آله و سلم پیاده و سواره پای‌بند رفتن به مسجد قباء بود و روزهای شنبه به آنجا می‌رفت و دو رکعت نماز می‌خواند».
در حدیثی دیگر می‌فرماید: (من تطهر فی بیته ثم أتی مسجد قباء فصلی فیه، کان له کأجر عمرة)[11] «کسی که در خانه‌اش وضو بگیرد سپس به مسجد قباء رفته و در آن نماز بخواند، پاداش یک عمره را دریافت می‌نماید».
بقیع مقبره مسلمانان در مدینه است که گروه زیادی از اصحاب در آن دفن شده‌اند و تا امروز نیز مسلمانان در آن دفن می‌شوند و بسیاری از آنها کسانی هستند که به امید مردن در مدینه و دفن در بقیع به آنجا می‌روند.
پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمودند: (أحد جبل یحبنا و نحبه)[12] «أحد کوهی است که ما را دوست دارد و ما هم آن را دوست داریم». در کنار آن هفتاد و اندی شهید، از شهدای غزوه‌ای که در اطراف آن به وقوع پیوست، دفن شده‌اند. این غزوه به نام آن کوه (غزوه احد) نام گرفته است.
پس هرگاه کسی به مدینه رفت اشکالی ندارد بقیع یا شهدای أحد را زیارت کند؛ چون پیامبر صل الله علیه و آله و سلم در آغاز از زیارت قبور نهی کرد، سپس به منظور بیادآوردن آخرت و عبرت گرفتن از کسانی که در آنجا دفن شده‌اند، به آن اجازه داد. ولی باید از تبرک جستن به قبور و استغاثه از مردگان و شفیع قراردادن و توسل کردن به آنان خودداری شود.
بالا رفتن و نماز خواندن در محلی از کوه احد که گفته می‌شود محل نماز پیامبر صل الله علیه و آله و سلم بوده، یا بالا رفتن به آن جهت تبرک، یا بالا رفتن به کوه رماه جهت جستجوی آثار صحابه؛ و از این قبیل اعمال، هیچ مشروعیتی نداشته و مستحب نیست، بلکه از امور مستحدثه‌ای است که شرع از آنها نهی کرده است. در این باره عمر رضی الله عنه می‌گوید: (إنما هلک من کان قبلکنم بتتبعهم آثار أنبیاءهم) «کسانی که قبل از شما بودند به سبب جستجوی آثار پیامبرانشان به هلاکت رسیدند». پس باید سخن عمر رضی الله عنه برای ما قانع‌کننده و فصل‌الخطاب باشد.
در مدینه منوره اما کنی هست که بعنوان زیارتگاه شناخته می‌شوند مانند هفت مسجد نزدیک محل وقوع غزوه خندق، مسجد قبلتین، بعضی چاهها، مسجد غمامه و مساجدی که به ابوبکر و عمر و عایشه رضی الله عنهم جمیعاً نسبت داده می‌شود. تخصیص این اماکن به زیارت مشروع نیست و زیارت‌کننده این اماکن نباید گمان کند که با زیارت آنها اجر و ثواب بیشتری دریافت می‌کند؛ چون جستجوی آثار انبیاء و صالحین سبب هلاکت امت‌های قبل از ما شده است، و برای مسلمانان شایسته نیست که با سنت نبوی و روش اصحاب مخالفت کنند؛ چون خیر واقعی در پیروی از سنت نبوی و اصحاب، و شر واقعی در مخالفت با آنها است.
[2]) صحیح : [مختصر مسلم 782]، م (1381/1005/2).
[3]) متفق علیه : خ (1189/63/3)، م (1397/1040/2)، د (2017/15/6)، نس (37/2).
[4]) متفق علیه : خ (1190/63/3)، م (1394/1012/2)، ت (324/204/1)، نس (35/2).
[5]) تخریج در ص (169).
[6]) تخریج در ص (169).
[7]) تخریج در ص (234).
[8]) آلبانی این حدیث را در کتاب «الأحادیث الضعیفة» (364) تخریج کرده و گفته است : أحمد این حدیث را در «المسند» (3/155) و طبرانی در «المعجم الأوسط» (1/125/2) از «زوائد المعجمین» از طریق عبدالرحمن بن أبی رجال از نبیط بن عمرو از أنس بن مالک بصورت مرفوع روایت کرده، و گفته است : این حدیث را تنها عبد الرحمن از أنس و تنها نبیط از عبدالرحمن روایت کرده است. ألبانی گفته است : سند این حدیث ضعیف است، چون نبیط شخصیتی غیرمعروف است و تنها در این حدیث وجود دارد أه.
[9]) تخریج در ص (169).
[10]) متفق علیه : خ (1193، 1194/69/3)، م (1399/1016/2)، د (2024/25/6)، نس (37/3).
[11]) صحیح : [ص. جه 1160]، جه (1412/453/1).
[12]) متفق علیه : خ (4083/377/7)، م (1393/1011/2).
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر