وکالت به فتح واو که گاهی هم به کسر آن خوانده می‌شود به معنی واگذاری و حفظ کردن است، وقتی می‌گویی (وکلت فلانا) یعنی طلب محافظت کردم. و (وکلت الأمر الیه) یعنی کار را به او واگذار کردم. و وکالت در شرع عبارت است از اینکه شخصی کسی دیگر را به طور مطلق یا مقید نایب قرار دهد.
وکالت به دلیل کتاب، سنت و اجماع امت مشروع است:
خداوند متعال می‌فرماید:
) وَکَذَلِکَ بَعَثنَاهُم لِیَتسَاءَلُوا بَینَهُم، قَالَ قَائِلٌ مِنهُم کَم لَبِثتُم؟ قَالُوا: لَبثنَا یَوماً أو بَعضَ یَومٍ، قَالُوا رَبُّکُم أعلَمُ بمَا لَبِثتُم فَابعَثُوا أحَدَکُم بوَرِقِکُم هَذِهِ إلَی المَدِینَةِ فَلِیَنظُر أیُّهَا أزکَی طَعَاماً فَلِیَأتِکَم بِرِزقٍ مِنهُ وَ لِیَتَلَطَّف وَلاَیُشعِرَنَّ بِکُم أحَداً ( (کهف: 19)
«همانگونه (که 309 سال آنان را خواباندیم) ایشان را برانگیختیم تا از یکدیگر (مدت خواب خود را) بپرسند. یکی از آنان گفت چه مدتی (در خواب) مانده‌اید؟ (دسته‌ای) گفتند: روزی یا بخشی از روز (در خواب) بوده‌ایم گروهی دیگر گفتند: پروردگارتان بهتر می‌داند که چقدر (در خواب) مانده‌اید. (یکی پیشنهاد کرد و گفت) سکه نقره‌ای را که با خود دارید به کسی از نفرات خود بدهید واو را روانه شهر کنید تا (برودو) ببیند کدامین (فروشنده) ایشان غذای پاکتری دارد، روزی و طعامی از آن بیاورد. اما باید نهایت دقت را به خرج دهد و هیچکس را از حال شما آگاه نسازد».
از ابورافع روایت است: (تزوج رسول الله صل الله علیه و آله و سلم میمونة حلالا، و بنی بها حلالا و کنت الرسول بینهما)[1] «پیامبر صل الله علیه و آله و سلم در غیر احرام میمونه را به ازدواج خود در آورد و به خانه خود برد و من رابط بین آندو بودم». و پیامبر صل الله علیه و آله و سلم برای گرفتن قرضها[2] و اجرای حدود[3] و غیره، وکیل می‌گرفت.
مسلمانان بر جایز بودن و حتی مستحب بودن وکالت اجماع کرده‌اند، چون این کار نوعی از تعاون بر نیکی و تقوا است، چون هر انسانی قادر نیست کارهای خود را به تنهایی انجام دهد بلکه نیاز دارد که دیگری را وکیل خود قرار دهد تا به نیابت از او کارهایش را انجام دهد.
هرکاری که انجام دادن آن برای انسان (مسلمان) جایز است، می‌تواند برای انجام آن وکیل بگیرد، یا وکیل دیگران شود.
وکیل در آنچه می‌گیرد و خرج می‌کند، امانت‌دار است و ضامن نمی‌شود مگر در صورت تجاوز: به دلیل فرموده پیامبر صل الله علیه و آله و سلم : (لاضمان علی مؤتمن)[4] «برامانتدار ضمانتی نیست».
[1]) سند آن صحیح است : [الإرواء 252/6)، اخرجه الدارمی (2/38)، و احمد (6/392 – 393).
[2]) به حدیث ابی‌هریرة در مبحث «ادای قرض به نیکی» مراجعه کنید.
[3]) مانند فرموده پیامبر صل الله علیه و آله و سلم : (واغد یا أنیس إلی امراة هذا، فان اعترفت فارجمها) «ای انیس فردا نزد زن این مرد برو. اگر اعتراف کرد او را رجم کن»، این حدیث در فصل حدود می‌آید.
[4]) حسن : [ص. ج 7518].
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر