شفعه به ضم شین وسکون فاء از شفع به معنای زوج گرفته شده است.
و در اصطلاح شرع:انتقال سهم شریکی به شریکی دیگر است بطوریکه اگر شریکی سهم خود را به شخص ثالثی بفروشد، شریک او حق دارد به همان قیمت، سهم فروخته شده را به خود برگرداند.
از جابر بن عبدالله(رض) روایت است: (قضی النبی صل الله علیه و آله و سلم بالشفعة فی کل مالم یقسم، فإذا وقعت الحدودو صرفت الطرق فلاشفعة)[1] «پیامبر صل الله علیه و آله و سلم درهر چیز تا زمانی که تقسیم نشده حکم به شفعه کر. پس هرگاه حدود معینو راهها مشخض شد شفعه‌ای نیست».
هر کس در زمین یا باغ و یا خانه‌ای و مانند آن با کسی دیگر شریک باشد، باید قبل از آنکه سهم خودرا بفروشد، آنرا به شریکش پیشنهاد کند، اگر قبل از پیشنهاد به او آن را به شخص دیگری فروخت، شریکش به این مال سزاوارتر است:
از جابر روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: (من کانت له نخل أو أرض فلایبیعها حتی یعرضها علی شریکه)[2] «هرکس که باغ خرما یا زمینی دارد آن را نفروشد تا اینکه آنرا به شریکش پیشنهاد کند».
از ابورافع روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: (الشریک أحق بسقبه ماکان)[3] «شریک (به دلیل) نزدیکی‌اش (به مال مشترک) هرچه باشد (به خریدن سهم شریکش) مستحق‌تراست».
شفعه به واسطه همسایگی، اگر بین آنان حق مشترکی باشد
اگر دو همسایه حق مشترکی در راه یا آب داشته باشند برای هر کدام از آنها شفعه ثابت می‌شود و هیچکدام از آنها حق ندارد چیزی را بفروشد مگر اینکه از همسایه‌اش اجازه بگیرد و اگر بدون اجازه او آنرا فروخت، همسایه‌اش به مال فروخته شده مستحقتر است:
از جابر روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: (الجار أحق بشفعة جاره، ینظر بها و إن کان غائبا إذا کان طریقهما واحدا)[4] «همسایه به شفعه همسایه‌اش مستحق‌تراست اگر در مسیر راه منزل، مشترک باشند و اگر (در هنگام فروش مال، همسایه‌اش) حضور نداشته باشد، باید منتظر او بماند».
از ابورافع روایت است که پیامبر صل الله علیه و آله و سلم فرمود: (الجار أحق بسقبه)[5] «همسایه بدلیل نزدیکی‌اش به مال مشترک، به خریدن سهم همسایه‌اش مستحقتر است».
[1]) صحیح : [ص. جه 2028]، خ (2257/436/4)، این لفظ بخاری است، د (3497/425/9)، جه (2499/835/2)، ت (1382/413/2)، ترمذی این حدیث را بدون جمله آخر «فإذا وقعت الحدود ...» روایت کرده است.
[2]) صحیح : [ص، جه 2021]، جه (2492/833/2)، نس (319/7).
[3]) صحیح : [ص، جه 2027]، جه (2498/834/2).
[4]) صحیح : [ص، جه 2023]، د (3501/429/9)، ت (1381/412/2)، جه (2494/833/2).
[5]) حسن صحیح : [ص، جه 2024]، خ (2258/437/4)، د (3499/428/9)، نس (320/7)، جه(2495/833/2).
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر