5- تقسیم ترکه
ماترک یا همان ترکه: عبارت است از مال نقدی یا عینی که مرده از خود به جای می‌‌گذارد.
ترکه با یکی از راه‌‌های زیر بین ورثه تقسیم می‌‌شود:
راه نسبت: سهم هر وارث از مساله مذکور به وی نسبت داده می‌‌شود و بر مبنای آن از ترکه به وی داده می‌‌شود. به عنوان مثال اگر شخصی بمیرد و وارثان وی همسر، مادر و عمویش باشد و مقدار ترکه صد و بیست باشد، در این‌‌صورت اصل مساله از دوازده خواهد بود. سهم همسر یک‌‌چهارم (سه سهم) سهم مادر یک‌‌سوم (چهار سهم) و باقی ترکه (5 پنج سهم باقی مانده) برای عمو خواهد بود.
ضرب کردن سهم هر وارث در ترکه و پس از آن تقسیم حاصل بر اصل مساله برابر است با سهم هر شخص از ترکه. مثلا در مثال سابق سهم همسر یک‌‌چهارم یا سه سهم بود. این سه سهم در مقدار ترکه «120» ضرب شده و نتیجه (360) تقسیم بر اصل مساله (12) می‌‌شود. و به این ترتیب سهم همسر از ترکه 30 خواهد بود.
تقسیم ترکه بر مبنای اصل مساله؛ چنان‌‌که حاصل تقسیم، ضرب در سهم وارث می‌‌شود. و نتیجه، سهم وارث از ترکه می‌‌باشد.
در مساله سابق مقدار ترکه (120) تقسیم می‌‌شود بر اصل مساله (12) و نتیجه آن (10) در سهم هر وارث ضرب می‌‌شود. به عنوان مثال در این مساله یک‌‌سوم سهم مادر در 10 ضرب می‌‌شود و نتیجه (40)، نصیب مادر از ترکه می‌‌باشد.
الله متعال را به خاطر هدایت و بیان این مسایل حمد و سپاس می‌گوییم: ﴿ وَنَزَّلۡنَا عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ تِبۡيَٰنٗا لِّكُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ وَبُشۡرَىٰ لِلۡمُسۡلِمِينَ﴾ [النحل: 89] «و روزی که در (میان) هر امتی، گواهی از خودشان بر آن‌ها بر می‌انگیزیم و تو را بر آن‌ها گواه آوریم و (ما این) کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر همه چیز و هدایت و رحمت و بشارت برای مسلمانان است».
دادن مقداری از ترکه به کسانی‌که در تقسیم میراث حضور دارند
چون به هنگام تقسیم میراث، نزدیکان و خویشاوندان مرده حضور داشته باشند و از کسانی هستند که ارث نمی‌‌برند یا یتیم هستند یا مالی ندارند، در این‌‌صورت مستحب است قبل از تقسیم ترکه میان ورثه، با گفتار نیک چیزی از ترکه به آن‌ها داده شود.
الله متعال می‌‌فرماید: ﴿وَإِذَا حَضَرَ ٱلۡقِسۡمَةَ أُوْلُواْ ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينُ فَٱرۡزُقُوهُم مِّنۡهُ وَقُولُواْ لَهُمۡ قَوۡلٗا مَّعۡرُوفٗا٨ وَلۡيَخۡشَ ٱلَّذِينَ لَوۡ تَرَكُواْ مِنۡ خَلۡفِهِمۡ ذُرِّيَّةٗ ضِعَٰفًا خَافُواْ عَلَيۡهِمۡ فَلۡيَتَّقُواْ ٱللَّهَ وَلۡيَقُولُواْ قَوۡلٗا سَدِيدًا٩﴾ [النساء: 8-9] «برای مردان، از آنچه پدر و مادر و خویشاوندان (از خود) بر جای گذاشته‌اند، سهمی است و برای زنان (نیز) از آنچه پدر و مادر و خویشاوندان بر جای گذاشته‌اند، سهمی است، خواه آن (مال) کم باشد یا زیاد، این بهره و سهمی فرض و تعین شده است. و هرگاه، خویشاوندان و یتیمان و مستمندان بر تقسیم (میراث) حاضر شدند، (چیزی) از آن (اموال) به آنان بدهید و با آنان به طور شایسته و نیک سخن بگویید».
ورثه از جهت ارث به پنج قسمت تقسیم می‌‌شود:
1- کسانی‌که فقط اهل فرض هستند، زن و شوهر، مادر، فرزندِ مادر.
2- کسانی‌که فقط اهل تعصیب هستند؛ پسران، پسران‌‌شان، برادران و پسران‌‌شان، عموها و پسران‌‌شان.
3- کسانی‌که خود سهم دارند و بنا به تعصیب به نفس ارث می‌‌برند مانند پدر و پدربزرگ.
4- کسانی‌که صاحب سهم هستند و بنا به تعصیب به سبب غیر، ارث می‌‌برند مانند خواهران همراه دختران.
5- کسانی‌که صاحب سهم نیستند و بنا به تعصیب هم ارث نمی‌‌برد و آن‌ها ذوی‌‌الارحام می‌‌باشند.
مسایل ورثه بر مبنای فرض به سه بخش تقسیم می‌‌شود:
1- مساله مساوی: در این مساله جمع سهام هریک از سهام‌‌داران با اصل مساله برابر است.
مثال: در صورتی که وارثان شوهر و خواهر تنی باشند، سهم شوهر یک‌‌دوم و سهم خواهر تنی نیز یک‌‌دوم می‌‌باشد.
2- مساله ناقص: در این مساله سهام سهام‌‌داران از اصل مساله کم‌تر است.
مثال: در صورتی که وارثان همسر و خواهرِ مادری باشند، اصل مساله از مخرج دوازده می‌‌باشد. در این‌‌صورت سهم همسر یک‌‌چهارم برابر با سه سهم و سهم خواهرِ مادری یک‌‌ششم برابر با 2 سهم می‌‌باشد.
بنابراین مجموع سهام (5=3+2) می‌‌باشد. و این مقدار از اصل مساله (12) کم‌تر می‌‌باشد. در این‌‌صورت همسر سه سهم دارد و باقی (9 سهم) ترکه بر مبنای سهم مشخص (یک‌‌ششم) و مساله رد، به خواهرِ مادری می‌‌رسد. و ترکه اضافه بر سهام میان تمام اصحاب فروض (هریک مناسب با سهم خود) تقسیم می‌‌شود غیر از زن و شوهر و پدر و پدربزرگ.
3- مساله عائله: مساله‌‌ای که سهام سهام‌‌داران بیش از اصل مساله شود.
مثال: چون وارثان مادر، خواهر و برادرِ مادری و دو خواهر تنی باشند؛ اصل مساله از شش خواهد بود. بنابراین سهم مادر یک‌‌ششم (1 سهم) سهم خواهر و برادرِ مادری یک‌‌سوم (2 سهم) و سهم دو خواهر تنی دو سوم (4 سهم) خواهد بود. در این‌‌صورت مجموع سهام 7 می‌‌باشد. که از اصل مساله (6) بیش‌تر است. بنابراین مساله از مخرج 7 محاسبه می‌‌شود.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر